مقایسه اثربخشی «درمان شناختی‌رفتاری» و «درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد» بر عملکرد جنسی زنان یائسه مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر زنجان در سال‌های 1398 تا 1399

زمینه و هدف عملکرد جنسی جزء مهمی از زندگی زنان یائسه است و تغییر در آن، به خصوص در یائسگی می‌تواند بر سلامت آن‌ها تاثیرگذار باشد. عملکرد جنسی زنان یائسه می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف تعیین مقایسه اثربخشی درمان شناختی‌رفتاری و درمان مبتنی بر پدیرش و تعهد بر عملکرد جنسی زنان یائسه انجام شد. مواد و روش ها این پژوهش از نوع نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل زنان یائسه‌ای بود که طی 5 سال گذشته یائسه شده و دچار مشکلات عملکرد جنسی بودند و برای دریافت خدمات به مرکز بهداشتی و درمانی شهر زنجان در سال‌های 1398 تا 1399 مراجعه کردند. از میان آن‌ها 45 نفر با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با استفاده از روش تخصیص تصادفی به 3 گروه 15 نفری تقسیم شدند (2 گروه آزمایش و 1 گروه کنترل). در فرایند اجرای پژوهش گروه کنترل هیچ‌گونه آزمایشی دریافت نکردند، در حالی که 2 گروه دیگر به عنوان گروه آزمایش در نظر گرفته شدند که در گروه اول، درمان شناختی‌رفتاری و در گروه دوم، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، هر‌کدام به مدت 8 جلسه اجرا شد. برای سنجش داده‌ها از پرسش‌نامه «شاخص عملکرد جنسی زنان» استفاده شد. داده‌ها‌ی حاصل از اجرای پژوهش از طریق تحلیل واریانس با اندازه‌‌گیری مکرر و با نرم‌افزار spss نسخه 24 تحلیل شد. ملاحظات اخلاقی این مطالعه با شناسه ir.zums.rec.1398.328 به تصویب کمیته اخلاق در پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی زنجان رسیده است.یافته ها روند تغییرات در گروه‌های آزمایش نسبت به گروه کنترل در مراحل سنجش در متغیر‌های عملکرد جنسی (25/259=‌f و 0/001=p) و (4/186=‌f و 0/049=p) به طور معنادار متفاوت بوده است (0/05>p) و به ترتیب حدود 42 درصد و 13 درصد از تفاوت‌های مشاهده در متغیرهای عملکرد جنسی ناشی از عضویت گروهی (آزمایش) است. در بررسی اثرات بین‌گروهی، 2 گروه آزمایش در متغیر عملکرد جنسی (0/004=‌f و 0/952=p) تفاوت معناداری از نظر آماری وجود نداشت (0/05>p).نتیجه گیری درمان شناختی‌رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد باعث بهبود عملکرد جنسی در زنان یائسه شده است. پیشنهاد می‌شود از این درمان‌ها برای بهبود عملکرد جنسی زنان یائسه در مراکز بهداشتی استفاده شود. 

comparison of the effectiveness of cognitive behavioral therapy and acceptance and commitment therapy on sexual function in postmenopausal women

background and aim sexual function is an important part of menopausal women’s lives, and changes in it, especially during menopause, can affect their health. the aim of this study was to compare the effectiveness of cognitive behavioral therapy (cbt) and acceptance and commitment therapy (act) on the sexual function of postmenopausal women.methods & materials this research was a quasi-experimental with pre-test, post-test and follow-up design with control group. the statistical population of the study included postmenopausal women who referred to zanjan health center in 2020 to receive services. among them, 45 were selected using the available sampling method and were randomly assigned to three groups of 15, and control group using randomly assigned block allocation method. therapeutic sessions were held in 8 sessions and each session was held for 2 hours. data were collected by fsfi (female sexual function index) and were analyzed using anova with repeated measures analysis via spss software, version 24.ethical considerations this study was approved by the ethics committee of the zanjan university of medical sciences (code: ir.zums.rec.1398.328).results in the post-test and follow-up phase, there was a significant difference between both cbt and act methods compared to the control group in sexual function respectively (p<0.05, f=17.857), (p<0.05, f=12.115). that is, treatment with cbt and act improved the sexual function of postmenopausal women, which had a lasting effect for three months, and there was no significant difference between the groups involved in sexual function (p>0.05, f=0.494).conclusion cognitive-behavioral therapy and acceptance-based therapy have improved sexual function in postmenopausal women, so it is recommended that these therapies be used to improve the sexual function of postmenopausal women in health centers.