ناهماهنگی شناختی: اثر «درگیری خود» بر تغییر نگرش در پارادایم های مختلف

هدف این پژوهش تعیین نقش توجیه و درگیر بودن خود در فرایند ناهماهنگی شناختی بر میزان تغییر نگرش در دو پارادایم موافقت القا شده و انتخاب آزاد بود. از جامعه 262 نفری دانشجویان کارشناسی روانشناسی مشغول به تحصیل در دانشگاه شهید بهشتی، 57 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و در یک پژوهش شبه آزمایشی در قالب یک طرح بین گروهی و درون گروهی، به طور تصادفی در 4 گروه (1. توجیه زیاد- درگیری خود 2. توجیه زیاد- عدم درگیری خود 3. توجیه کم- درگیری خود 4. توجیه کم- عدم درگیری خود) جایگزین شده و در دو موقعیت پارادایم موافقت القا شده و انتخاب آزاد مورد بررسی قرار گرفتند. برای اندازه گیری و کنترل متغیر حرمت خود از مقیاس حرمت خود روزنبرگ (1965) استفاده شد و برای سنجش میزان تغییر نگرش، بسته به پارادایم های مختلف از پرسشنامه های محقق ساخته نگرش سنجی استفاده شد . نتایج تحلیل ها علاوه بر اثر اصلی متغیرها بر تغییر نگرش، نشان داد که درگیری خود در تعامل با پارادایم و توجیه بر تغییر نگرش اثرگذار است. به این ترتیب که در پارادایم انتخاب آزاد تفاوتی بین گروه درگیری خود و عدم درگیری خود در تغییر نگرش وجود نداشت، اما در پارادایم موافقت القا شده گروه عدم درگیری خود بیشتر از گروه درگیری خود تغییر نگرش نشان دادند که متناقض با نظریات رایج درباره اثر خود در ناهماهنگی شناختی است.