مطالعه تجربه ایفای هم‌زمان نقش شغلی – خانوادگی در زنان سرپرست خانوار با تاکید بر زنان دست ‌فروش مترو

مقدمه: مطالعات خانواده در مناطق مختلف جهان، حاکی از افزایش خانواده های زن سرپرست است. در شرایط کنونی، پیامد افزایش این نوع خانواده ها، فزونی فقر و آسیب پذیری اجتماعی و شیوع بالای فشارهای روانی در جامعه است. افزایش زنان شاغل به ویژه زنان سرپرست خانواری که برای گذران زندگی در مترو به دست فروشی می پردازند، از یک سو در تغییر الگوهای خانوادگی موثر است و از سوی دیگر، بازتاب تغییر الگوهای ناشی از تحول ساختاری در خانواده بوده و در مناسبات اجتماعی آشکار می شود. این واقعیتی است که جامعه ما از یک سو، با فشار الگوهای فرهنگی سنت گرا در زمینه نقشهای زن و مرد و تقسیم کار مبتنی بر جنسیت روبه روست و از سوی دیگر، پذیرش نقشهای اقتصادی و اجتماعی گسترده تر از جانب زنان مشارکت بیش ازپیش آنان در مسئولیتها و مشکلات زندگی خانوادگی را می طلبد. هدف از این پژوهش، شناخت آثار ایفای نقشهای چندگانه در زنان دست فروش مترو، نگرش زنان یاد شده نسبت به خودشان و راهکارهای آنان برای رفع فشارهای نقشی بوده است.روش: مقاله حاضر بر پایـه یافتـه های یک مطالعه کیفی با استفاده از تکنیک مشاهده و مصاحبه نیمه ساخت یافته با زنانی است که در مترو به دست فروشی مـی پردازنـد. نمونه گیری نیز به شیوه گلوله برفی که یکی از راهبردهای نمونه گیری غیر تصادفی است، انجام شده است.یافته ها: این تحقیق نظریه های تکثر نقش و اعتلای نقش را که در چارچوب نظری تشریح شده تایید می کند. نقشهای مختلف زنان دست فروش مترو (نقش اقتصادی، نقش مادری، نقش خانه داری) مجموعه ای از فرصتها و محدودیتها را در اختیارشان می گذارد. داشتن شغل با رشد مهارتها، ایجاد یک چهارچوب زمان بندی شده منظم برای زندگی همراه بوده و حتی فشارهای روانی ناشی از برخورد نقشها در آنها را به حداقل رسانده است. درواقع یافته ها دلالت بر این مسئله دارند که در سطح همین نمونه خاص تعدد نقش تاثیر مخربی بر این زنان نداشته است.بحث: نتایج حاکی از این واقعیت است که گرچه رویکردهایی مانند تکثر نقش و فشار بار اضافی نقش باعث شده که این افراد از نظر اختلالات روانی مثل اضطراب، خستگی و افسردگی نسبت به زنانی که فقط به نقشهای سنتی می پردازند در وضعیت نامطلوبی قرار گیرند ولی در مقابل با توجه به نظریه اعتلای نقش، اشتغال به عنوان نقشی جدید موجب عزت نفس، استقلال مالی و کسب حمایت اجتماعی گسترده تری شده است. همچنین با ایجاد حس مفید بودن، بخشی از نیازهای روانی آنان را تامین کرده و موجب گسترش عاملیت، توانمندی و خودباوری این زنان شده است.

Studying the experience of playing the role of the job - family by female-headed households with an emphasis on subway female peddlers

Introduction: The family studies conducted worldwide revealed an increase in female headed families. In the current situation, the increase in female headed families will lead to the increase in poverty and social vulnerability as well as a high prevalence of psychological pressure in the society. The increase in the number of working women, particularly those of female headed families who make a living by peddling their wares around the subways, can have an impact on changing the family patterns on the one hand, and reflects the changed patterns caused by the structural transformation in the family which is manifested in the social relations, on the other hand. This is a fact that our society is faced with the pressure of traditionalist cultural patterns regarding men and women rsquo;s roles and genderbased division of labour, on the one hand, and it requires the acceptance of broader social and economic roles by women and their higher participation in accepting the responsibilities and solving the problems of the family life, on the other hand. This study aimed to identify the effects of performing multiple roles on , female peddlers in subways their attitudes toward themselves and their strategies to address the role pressure.Method: A qualitative study using observation techniques and semistructured interviews with female peddlers in the subways was applied. Participants were chosen through snowball sampling, a nonprobability sampling technique.Findings: This study approved the role accumulation theory and the role enhancement theory describe in the theoretical framework. The multiple roles of subway female peddlers (e.g.economic role, maternal role and housekeeping) provided them with a set of opportunities and constraints. Having a job was associated with developing skills and creating a regularly scheduled framework for life and it had minimized thepsychological pressures caused by the conflict of the roles. Therefore, the results showed that having multiple roles does not affect women destructively.Discussion: The results of the study showed that although approaches, such as role plurality, role conflict and the pressure of role overload lead these women to have adverse conditions in terms of anxiety, fatigue and depression compared to those women who accept only the traditional roles (e.g. housekeeping), having a jobleads to higher selfesteem, more financial independence as well as achieving extensive social support. Moreover, by creating feelings of usefulness, a part of the psychological needs are met and their capability and selfconfidence are increased.