تبیین سیر تکامل الگوی میدان شاه در پایتخت‌های صفوی ایران

میدان نقش‌جهان اصفهان، الگوی تکامل یافته میادین شاه در پایتخت‌های دوره صفوی ایران است. دستیابی به الگوی مذکور یکباره نبوده و ریشه‌های شکل‌گیری و تکامل آن در پایتخت‌های اول و دوم صفوی وجود داشته است. روش تحقیق در پژوهش حاضر تفسیری–تاریخی است؛ به طوری که تبیین نتایج حاصل از مطالعه تطبیقی بین ویژگی‌های میادین شاه، پس از شناخت، استنتاج و تحلیل از اسناد و متون تاریخی انجام یافته است. سیر ویژگی‌های کالبدی و عملکردی میادین شاه، دارای روندهایی ثابت، متغیر و تکاملی بوده‌اند. کاربری‌های میدان و دسترسی‌های آن روندی ثابت و زمان شکل‌گیری، اسامی و ابعاد میادین شاه، روندی متغیر داشته است. طرح اولیه، محدود شدن تعدد و تنوع عناصر‌ معماری‌کناره‌ای و شکل‌گیری همزمان آنها با میدان، جداره سازی، نسبت هندسی یکسان و طراحی عناصر طبیعی از ویژگی‌های تکاملی این سیر است. تحلیل روند این ویژگی‌ها نشان دهنده آن است که سیر تکاملی در الگوی میادین شاه پایتخت‌های صفوی وجود داشته است.