مقایسه ماهیت پری در ایران باستان با ماهیت آن در ادبیات فارسی

ماهیت پری در منابع و مراجع فارسی، مبهم و درهم‌آمیخته‌است. یونانیان، ایرانیان دوره باستان و ایرانیان بعد از اسلام، هرکدام باورهای خاصی در باب پری داشته‌اند. تداخل این باورها، سبب ابهام ماهیت و مدلول پری در اذهان گردیده‌است. هدف این نوشتار، به‌دست‌دادن تصویری روشن از ماهیت پری است که به درک و فهم بیشتر و صحیح‌تر از متون ادبی و دینی و تاریخی کمک‌خواهد‌کرد. برای این کار، مدلول این واژه از قدیم‌ترین ایام تا دوره جدید، در منابع مربوط مورد مطالعه قرار‌گرفته و مدلول و ماهیت آن در دوره باستان و مدلول و ماهیت و معانی حقیقی و مجازی آن در ادبیات فارسی، نشان ‌داده‌شده است. بر این اساس، «پری» در دوره باستان، موجودی اهریمنی، شرور و دشمن روشنان و مزدیسنان بوده و انواعی داشته‌است. از دوره باستان و میانه که به ادبیات فارسی رسیده، از موجودی شرور و منفی به موجودی مثبت و نیکوکار تغییر ماهیت دادهاست. «پری» در ادبیات فارسی، عمدتاً بر «جنّ مسلمان» اطلاق‌ شده که موجودی مومن و نیکوکار است. می‌توان گفت که پری، تنها واژه بدبختی است که خوشبخت شده‌است، چراکه از تاریکی به روشنایی، از زشتی به زیبایی، از بدکرداری به نیکوکرداری و از یاوری اهریمن به پیروی از یزدان رسیده‌است. نتیجه اینکه هم آموزه های اسلامی مثبتگرا بوده و هم زبان فارسی، ظرفیت مناسبی را برای گنجاندن اندیشه ها و تصورات نو در قالب واژه های اصیل خود داشته است.

A Comparison of the Nature of ''Pari'' in Ancient Iran with its Nature in Persian Literature

The nature of ''Pari'' in Persian reference sources is vague and complicated. The Greeks, the ancient Iranians, and the postIslam Iranians had their own special beliefs about Pari. The interference of these beliefs has led to the ambiguity of its nature and signified in the minds of many. This study aims at giving a clear image of the nature of Pari, helping a better and a more accurate understanding and comprehension of literary, religious, and historical texts. For this purpose, the signified of this word, from the oldest times to the present, has been studied in relevant sources; its referent and nature in ancient times; and its referent, nature, literal meaning, and figurative meaning in Persian literature has been represented. With this in mind, In ancient times, Pari was an evil, foul creature and an enemy of Roshanan (the stars) and Mazdisnan (Zoroastrians), which had many types. Reaching the Persian literature from the ancient and medieval times, Pari changed its nature from an evil, negative creature to a righteous, positive creature. In Persian literature, Pari is mostly referred to as ''the Muslim jinn'', a devout, righteous creature. It can be said that ''Pari'' is the only misfortunate word which has found luck, as it has reached light from darkness, beauty from ugliness, rightdoing from wrongdoing, and obedience to God from helping the devil. The result is that Islamic teachings have been positivist, and the Persian language has had a proper capacity for the inclusion of new concepts and ideas in the form of its original words.