تحلیل تطبیقی «دیگری هژمونیک» در نمایشنامه‌های جزیره از آثول فوگارد و پرواربندان از غلامحسین ساعدی

یکی از کارکردهای ادبیات تطبیقی آمریکایی امکان برابر نهادن آثاری از جغرافیاهای متفاوت است که هیچ گونه برخوردی از لحاظ تاریخی با یکدیگر نداشته‌اند. در واقع این مکتب بستری را برای فراتر رفتن از محدودیت‌های مکتب فرانسوی چون شرط برخورد تاریخی به ما می‌دهد. این پژوهش با استفاده از این رویکرد اندیشگانی موجود در قلمرویی فرامرزی، به تحلیل تطبیقی دو اثر از آثول فوگارد و غلامحسین ساعدی می‌پردازد که از حیث مفهومی به نام «دیگری» با یکدیگر قرابت دارند. در واقع نگرۀ فکری دو نویسنده معطوف کردن توجه خود به تقابل‌های دوگانی موجود در جامعه از حیث مفهوم «دیگری» است. از سوی دیگر دگرگونی در امر استعمار صرفاً به صورت گذشته که به شکل حکومت مستقیم یا حاکمیّت دست‌نشانده در جریان بود نیست و در جهان کنونی با روش‌های متفاوت از گذشته و در چهرۀ سلطۀ خاموش قد علم کرده است. دو نمایشنامۀ جزیره و پرواربندان در این تلاش بوده‌اند که در کشاکش دگرگونی‌های اجتماعی و فرهنگی، واکنشی درخور نسبت به این تغییرات داشته باشند که همین امر موجب شده است تا از منظری تطبیقی قابل بحث و بررسی باشند؛ بنابراین با توجه به ظرفیت متنی و فضای دو نمایشنامه در به تصویر کشیدن سلطه و هژمونی، نتایج آن بر روی شخصیت‌ها و واکنش دیگری سرکوب شده به آن و استفاده از رویکرد تطبیقی به خوانش پسااستعماری این دو نمایشنامه می‌پردازیم. این پژوهش می‌کوشد تا در کنار واکنش شخصیت‌ها و جهت‌گیری روایی متون، این دو متن را در بستری فرهنگی و جریانی واسازانه مورد تحلیل قرار دهد.