سیمای ایرانِ عهدِ قاجاریه در «سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی» و «ستارگان فریبخورده»
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
رنجبر ابراهیم
|
|
منبع
|
ادبيات تطبيقي - 1400 - دوره : 13 - شماره : 24 - صفحه:39 -65
|
|
چکیده
|
مایۀ اصلی رمانِ پیکارسکِ «سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی» به احتمال قریب به یقین نوشتۀ یک ایرانی است نه جیمز موریه. تاریخ نگارش آن به قبل از سال 1195ش. برمیگردد. بعد از آن، دومین اثر داستانی منعکس کنندۀ اوضاع اجتماعی ایران «ستارگان فریبخورده» (تاریخ نشر 1253ش.) نوشتۀ میرزافتحعلی آخوندزاده است. در این مقاله تفاوتها و تشابهات این دو نویسنده را از نظر آبشخورهای فکری و جهانبینی و نحوۀ نگاه به ایران و همچنین تفاوتها و تشابهات این دو اثر را از نظر چگونگی انعکاس اوضاع اجتماعی و فرهنگی و اعتقادی ایرانیان بررسی کردهایم. روش بررسی دقت در جزئیات داستانها و تحلیل آن‌ها و استنباط مفاهیم مرتبط با آن‌هاست. نتیجۀ این بررسی این است که نویسندۀ «سرگذشت حاجی‌بابا» از جزئیات زندگی و فرهنگ و ادب ایرانیان شناخت نسبتا جامعی داشته است. او نه تنها از دستگاه حاکم بلکه از تعدادی از قشرهای مردمی دل خوشی نداشته و ناگزیر ترک وطن کرده و با استفاده از طنز و مبالغه تعدادی از عیوب و نقایص اجتماعی ایرانیان را برجسته کرده است. آخوندزاده با مقایسۀ ایران با ممالک صنعتی کمبودهای علمی و اجتماعی و رفاهی ایران را یادآوری کرده اما به با فاصلۀ زیاد، بسیار کمتر از نویسندۀ «سرگذشت حاجی‌بابا» از جزئیات زندگی ایرانیان اطلاع داشته است. این نوشته برای مطالعات داستان نویسی و جامعه شناسی ادبیات فارسی می‌تواند مفید باشد.
|
|
کلیدواژه
|
سرگذشت، حاجی، موریه، ستارگان، آخوندزاده
|
|
آدرس
|
دانشگاه تبریز, دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی, گروه زبان و ادبیات فارسی, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
ranjbar87@gmail.com
|
|
|
|
|
|
|