مطالعۀ فراتحلیلی-تطبیقی «سلوک» در ادبیات ایران و جهان
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
افروز محمود
|
|
منبع
|
ادبيات تطبيقي - 1400 - دوره : 13 - شماره : 24 - صفحه:1 -37
|
|
|
|
|
چکیده
|
مطالعات فراتحلیلی نتیجۀ نهایی یافته‌های پژوهش‌هایی با بن‌مایه‌های مشترک را مستخرج و در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. رویکرد فراتحلیلی در حوزۀ ادبیات تطبیقی نیز نقشۀ راهی برای مطالعات آتی محققان فراهم می‌کند. در جستار حاضر، بیش از چهل و سه مقاله با بن‌مایۀ مشترک «سلوک» مطالعه و تلاش شد از یافته‌های آنها در ایجاد شبکه‌ای منسجم از پیکره‌های تطبیق‌پذیر استفاده گردد تا از این رهگذر دریچه‌ای نوین از مطالعات تطبیقی پیش روی پژوهشگران آتی گشوده شود. علی‌رغم اهمیت این نوع از مطالعات، تا جایی که نگارنده مطلع است، تاکنون هیچ‌یک از پژوهشگران داخل و خارج در حوزه ادبیات تطبیقی، رویکرد فراتحلیلی اتخاذ نکرده، و دست‌کم، در حوزۀ سلوک، هیچ مطالعۀ فراتطبیقی تا به این لحظه منتشر نشده است. از این رو، پژوهش حاضر در حوزۀ ادبیات تطبیقی کاملاً بدیع است. پیکره‌های مورد بررسی شامل ارداویراف‌نامه، کمدی‌الهی دانته، سیرالعباد الی‌المعاد، منطق‌الطّیر عطار نیشابوری، خمسۀ حکیم نظامی، جاناتان مرغ دریایی و ماهی‌سیاه کوچولو و برخی دیگر از آثار تطبیق‌پذیر است. پس از معرفی آثار فوق و مجموعه آثار قابل تطبیق با هریک، در نهایت، زمینه‌های تطبیق‌پذیر و آثار بکری که هنوز توسط محققان مورد مطالعه تطبیقی قرار نگرفتهاند، معرفی شده است. طبق یافته‌های تحقیق، دسترسی به ترجمۀ آثار دیگر ملل، اقتباس ضمنی، الهام از کُتب مقدّس، پیش‌زمینۀ مشترک مذهبی و عرفانی آثار سلوکمحور، و وجود دغدغه‌های مشترک در ترسیم مسیر سلوک، تطبیق‌پذیری آثار مطالعه شده در پژوهش حاضر را رقم زده‌اند.
|
|
کلیدواژه
|
ادبیات تطبیقی، رویکرد فراتحلیلی، ادبیات فارسی، ادبیات جهان، سلوک
|
|
آدرس
|
دانشگاه اصفهان, دانشکده زبان‌های خارجی, گروه زبان و ادبیات انگلیسی, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
m.afrouz@fgn.ui.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|