هفت خاندان دوره هخامنشی در مدارک مکتوب و باستان‌شناختی: نمونه گبریاس

بسیاری از پدیده‌ها و تحولات تاریخی ایران باستان و از جمله دوره هخامنشی ریشه در ساختار قبیله‌ای جامعه و قدرت دارد. یکی از این پدیده‌ها هفت خاندان بزرگ است که به رهبری داریوش موفق شدند بردیا / گوماته را سرنگون کنند. نویسندگان باستان تایید می‌کنند که از این زمان تا پایان دوره ساسانی هفت خاندان با اسامی گوناگون نقش مهمی در ساختار سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران باستان ایفا ‌کرده‌اند. گبریاس یکی از اعضای هفت خاندان زمان داریوش اول است که در سنگنبشته بیستون شخصی از قبیله پاتیشْوَری خوانده می‌شود و در گل‌نبشته‌های باروی تخت‌جمشید و نقوش مهر برجای‌مانده آثاری از او دیده می‌شود. با توجه به این مدارک، به نظر می‌رسد که گبریاس در مقام خان قبیله پاتیشوری یکی از بزرگ مالکان منطقه شمال غرب فارس و جنوب شرق خوزستان بوده و قلمرو قبیله پاتیشوری نیز در همین ناحیه قرار داشته است. لیدوما (جنجان فعلی)، محل کشف آثار متعدد معماری هخامنشی، احتمالاً مرکز منطقه‌ای/ قبیله‌ای گبریاس بوده است. گوردخمه‌های صخره‌ای هخامنشی شرق بهبهان را نیز می‌توان بدو نسبت داد. این منطقه شدیداً تحت تاثیر فرهنگ و هنر عیلام قرار داشته و همان گونه که از مهر شخصی گبریاس برمی‌آید، او نیز از این نفوذ برکنار نمانده است.