ساخت و کارکرد شهر مرزی انطاکیه در مناسبات ایران و روم در دوره ساسانی

انطاکیه از جمله شهرهایی است که به واسطه موقعیت ژیوپلیتیکی اش(جغرافیای سیاسی) از زمان تاسیس آن در دوره سلوکیان تا اواخر دوره ساسانی همواره عرصه رویارویی و تنش میان قدرت‌های بزرگ عصر باستان بوده است. تعلیل و تبیین ساخت و کارکرد شهر انطاکیه و ابعاد حایز اهمّیت این شهر در عصر باستان، روشنگر تاریخ بخشی از مناسبات ایران و روم و کشمکش‌های مرزی آنها و تاثیری که احتمالاً این رویارویی‌ها بر تحولات داخلی دو قدرت رقیب بر جای گذاشته، می‌باشد. بنابراین مقاله حاضر با توجه به اهمیت مسیله، بر آن است که با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، ساخت و کارکرد شهر انطاکیه در دوران ساسانی، روم را مورد واکاوی قرار دهد. یافته های این تحقیق نشان می‌دهد که ساخت و پلان شهر انطاکیه شطرنجی بوده و اهمیت سیاسی- نظامی، اقتصادی- تجاری و مذهبی آن، برخاسته از موقعیت ژیوپلیتیکی(جغرافیای سیاسی) ( آن بوده است. رومیان از این شهر به عنوان مقر فرماندهی و محلی برای بازسازی نیروها استفاده می‌کردند. این شهر در مسیر راه تجاری ابریشم قرار داشت و موقعیت تجاری و اقتصادی آن برای ساسانیان و رومیان از اهمیت زیادی برخوردار بود. علاوه بر این، این شهر به عنوان یکی از شهرهای مهم مسیحی نقش موثری در انتقال این آیین در شرق داشت. ساسانیان نیز با دست یابی به این شهر به استراتژی موسس ساسانیان (دست یابی به سرزمین‌های هخامنشیان) نزدیک می‌شدند؛ چنان که پس از تصرف آن به عنوان بخشی از قلمرو خود، درصدد ایجاد آتشکده در این شهر مرزی بودند. از لحاظ اقتصادی و تجاری تصرف این شهر برای دو قدرت عصر باستان، جدا از سود حاصل از واقع شدن آن در سر راه مبادلات بازرگانی، به منزله دست یابی به غنایم هنگفت و نیروهای مولد این شهر نیز بود.