اهمیت مجموعه شعر راز نیمشب محمد مقدم در تاریخ شعر آزاد فارسی

مجموعه شعر راز نیمشب محمد مقدم، نخستین مجموعه از سه مجموعه شعری است که او در دوران کوتاه شاعری خود منتشر کرد. این مجموعه شعر از حیث نوع سطرسازی و پایان‌بندی مصراع‌ها و سطرهای اشعار در تاریخ تحول شعر آزاد فارسی دارای اهمیت بسیار است. پرویز ناتل خانلری درباره مجموعه شعر راز نیمشب معتقد بود که شعر آزاد او متاثر از اشعار بنیان‌گزار شعر آزاد انگلیسی والت ویتمن، شاعر آمریکایی سده نوزدهم، است. حال آنکه یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که مقدم در اشعار راز نیمشب بیشتر متاثر از آموزه‌های شاعران آزادسرای انگلیسی در سه دهه نخست سده بیستم است و نوع سطرسازی‌های او در شعر شباهتی با سطرهای والت ویتمن ندارد. کوشش‌های پیش از این مجموعه در ساختمان مصراع اغلب در حدود مصراع‌سازی شعر سنتی فارسی قرار می‌گیرد و تجربه‌های مقدم به ویژه در این مجموعه راهی را پیش پای شاعران شعر آزاد فارسی قرار داد که هم در شعر آزاد منثور در خور توجه است و هم در شعر آزاد نیمایی. تاکنون محققان بر اهمیت شعر آزاد منثور مقدم بیشتر توجه داشته‌اند و در نظر آنها اشعار موزون یا نیمه‌موزون او در حکم اشعار منثور به شمار آمده‌است. شعر آزاد مقدم پیش از این سابقه‌ای در خور توجه برای کوتاهی و بلندی مصراع شعر فارسی و نیز موسیقی شعر منثور احمد شاملو در نظر گرفته شده‌است. اما در این مقاله برای نخستین بار بر قطعات موزون این مجموعه و اهمیت آن در شکل‌گیری شعر آزاد موزون تمرکز شده‌است. ساختن سطرهایی که وزن در هر یک از آنها به نوعی متفاوت از دیگری است شعر مقدم را به ویژگی چندوزنی متصف کرده‌است و این آزمایش‌ها پس از او در میان شاعران مختلف انواع شعر آزاد به گونه‌های متنوعی پی‌گرفته شده‌است. در برخی از اشعار موزون مقدم سطرسازی‌هایی به چشم می‌خورد که با پیشنهادهای عروضی نیما در پایان بندی مصراع مطابقت بسیار دارد و از این رو شعر او را باید از منابع مهم نیما در رسیدن به قالب ابداعی وی به شمار آورد.

importance of mohammad e moghaddam’s first collection of poetry, the secret of midnight, , in persian free verse history

the secret of midnight, consisting of 16 poems, is the first collection of poetry that mohammad e moghaddam published in short term period of his career as poet. with respect to lineation and ending the line, the collection is significant experience in persian free verse history. being strongly influenced by english modernist poets in the early decades of twentieth century, moghaddam experienced some types of lineation in his poems which was without precedent in persian poetry.  all of the efforts to make lineation in poetry before him mostly was restricted to the traditional methods, but his venture in the collection introduced new way to the next generations of free verse poets. making lines with applying different kinds of meters entailed some of moghaddam’s poems involving diversity of meters at the same poem and this method was kept by other free verse poets among some of the following modernist poets as creative technique. the manner of ending the line in some moghaddam’s poems according to nima yushidj, before publishing nima’s works is the unknown aspect of the secret of midnight.  .