بررسی اجمالی اسناد و منابع مربوط به شغل تیله کنی و طلا شویی در دوره قاجار

یافتن طلا و گنج قدمتی دیرینه دارد و احتمالا در بعضی از دوره‌های تاریخی این سرزمین به گونه‌ای رخ نشان داده اشت.در روزگار قاجاریه نیز این مسئله بعنوان یکی از مسائل مطرح آن روزگار وجود داشته و آنطور که از اسناد و مدارک بر می‌آید، صنفی به صورت فعال بدین کار مبادرت می‌نموده که به تیلهکنان و یا طلا‌شوران معروف بوده‌اند. دراین عصر منظور از زیر خاکی و گنج‌یابی، بدست آمدن اشیایی گران بهاء بود که از زیر خاک پیدا می‌شد مانند ظروف سفالی و کاشی و اشیایی از جنس طلا،نقره،سنگ‌های تزیینی،شیشه،اسلحه‌های مفرغی، سکه‌های قدیمی و هر قسم اشیاء نظیر آنها که ضمن حفاری آگاهانه یا تصادفی از درون خاک به دست می‌آمد. امّا اینکه این شغل به صورت یک صنف درآید که تعداد بیشماری مبادرت بدین عمل نمودند،خود مقوله ای جدید است که در دوره قاجاریه رخ داده است. آنان حتّی در این زمینه با دولت مرکزی مذاکره می‌کردند و زمانی تا چندین هزار نفر رسماً بدین کار مشغول بوده‌اند. این اثر تحقیقی است که بیشتر بر پایه اسناد و برخی منابع دوره قاجار از جمله برخی سفرنامه ها شکل گرفته و با دیدی کاملا انتقادی به عملکرد این شغل پرداخته و بصورت تحلیلیتوصیفی سعی در فهم این حرفه و اثرات مخرب آن را بر آثار باستانی ایران دارد، امری که کمتر در مورد آن تحقیق شده است. این شغل تاثیر موثری بر آغاز جریان ایران شناسی در ایران نیز داشته و حتّی پیشتر از فعالیتهای باستان شناسی غربیان در ایران بوده، که توسط یهودیان ایران آغاز شد و خودشان رابعنوان باستان شناس آماتور(حفاری تجاری) می دانستند که به خزانه حکومت کمک هم می کنند .این صنف حتّی تا دوره پهلوی دوّم هم در امور غارت آثار باستانی در شهر ری و دیگر نقاط ایران دخیل بودند.در زمان شاهان نخستین قاجار هیچ قانونی برای جلوگیری از اکتشافات و حفاری های ایرانیان و غربیان وجود نداشت.در زمان ناصرالدین شاه در 16 دی القعده1312قمری اولین بار امتیاز اکتشافات علمی در تمام نقاط ایران به فرانسویان داده شد.که پس از تشکیل اوّلین مجلس ملّی ایران آن را باطل نمود. اما اولین اساسنامه رسمی و قانونی در زمان رضا شاه به تاریخ 3 آبان 1309 صادر شد که در آنهم متاسفانه حفاری تجاری و شخصی به رسمیت شناخته شد.

Overview of documents and resources related to marble and goldsmithing jobs in the Qajar period

Abstract:The discovery of gold and treasure has a long history and was probably shown in some historical periods of this land. The guild actively engaged in this work, known as marbles or goldsmiths. In this age, underground and treasure hunting meant the acquisition of precious objects found underground, such as pottery and tiles, and objects made of gold, silver, decorative stones, glass, bronze weapons, old coins, and anything else. Types of objects such as those obtained by deliberate or accidental excavation from the soil. However, the fact that this job became a class that countless people did, is a new category that occurred in the Qajar period. They even negotiated with the central government on this issue, and for some time several thousand people have been officially engaged in this work. This is a research work that is mostly based on documents and some sources of Qajar period, including some travelogues, and deals with the performance of this job with a completely critical view and tries to understand this profession analyticallydescriptively and its destructive effects on Iranian antiquities. It is something that has been less researched. This job also had an impact on the beginning of Iranian studies in Iran, even before the Western archeological activities in Iran, which were started by the Jews of Iran and they considered themselves as amateur archaeologists (commercial excavators) who also helped the government treasury. Even up to the second Pahlavi period, this class was involved in looting antiquities in the city of Rey and other parts of Iran. 16 December 1312 AH For the first time, the French were granted the privilege of scientific exploration in all parts of Iran.16 December 1312 AH For the first time, the French were granted the privilege of scientific exploration in all parts of Iran. After the formation of the first National Assembly of Iran, it was annulled. Unfortunately, commercial and personal drilling became official