برخی بازتاب های هندواروپایی - Sel* و صورت های گسترنددارش در ایرانی

تلاش‌های زبان‌شناسان برای ریشه‌یابی واژه‌‌های زبان‌های ایرانی پیشینه‌ای طولانی در ایران و کشورهای دیگر، به‌ویژه کشورهای اروپایی، دارد و پیش‌رفت‌های اخیر در باب مطالعات تاریخی و تطبیقی زبان نیز به دقت بیش‌تر در این زمینه و پیش نهادن نظرهای تازه در کنار بازنگری نظرهای پیشینیان منجر شده‌است. در این پژوهش، سعی شده که با بهره‌گیری از روش‌های مطالعات تطبیقی زبان‌های هندواروپایی و تلفیق آنها با دانسته‌های موجود از زبان‌های ایرانی، بخشی از واژه‌های گنجینه زبان‌های ایرانی بررسی و با نیای هندواروپایی آغازین آنها مرتبط شود. برای این منظور، با روش تطبیقی و «معناتباره‌شناختی»، نخست تلاش می‌شود که ریشه‌ای مادر در هندواروپایی آغازین بازسازی و سپس با بهره‌گیری از سوابق شناخته‌شده از موارد گسترندافزایی به ریشه مادر و بررسی سوابق این ریشه‌های گسترنددار در ایرانی، برای برخی از واژه‌هایی که تا کنون ریشه‌ای برای آنها داده نشده، نیایی درخور معرفی شود و برای برخی دیگر نیز ریشه‌هایی جای‌گزین پیش‌نهاد گردد. در اینجا به بررسی ریشه مادرِ *sel و بازتاب‌های آن در برخی از زبان‌های ایرانی پرداخته می‌شود و در این میان هم‌تبارهای آنها در زبان‌های دیگرِ هندواروپایی نیز به‌صورت ضمنی معرفی می‌شوند.

Some Reflexes of PIE *sel and its Expanded Forms in Iranian

With the latest theories and findings regarding the historical and comparative linguistics, the rate of accuracy and plausibility of etymologies given for different words in the Iranian languages is improving as the previous suggestions are reviewed or revised and new etymologies proposed. In this research, attempts are made to converge the latest in IndoEuropean historicalcomparative linguistics with Iranian philology and to bridge the gaps between some obscure and problematic Iranian words on the one side and their IndoEuropean cognates on the other. To do this, a “radix” or primary root, here a ProtoIndoEuropean *sel, is reconstructed by a “semantocladistic” approach and then a number of secondary roots are hypothesized based on the existing data in IndoEuropean daughter languages and, in particular, in the Iranian. In the process, some of the etymologies are reviewed and, in some instances, new or alternative ones are proposed.