بررسی تطبیقی خردگرایی از دیدگاه ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو

ابوالعلاء معرّی و ناصرخسرو از چهره‌های شاخص فرهنگ اسلامی در عرصه‌ی خرد و خردگرایی به شمار می‌روند، تا آنجا که اندیشه‌ها و سروده‌های خردآمیز آنها در میان دیگر شاعران از فراوانی و شهرت بیشتری برخوردار است. یافته‌ی اساسی این پژوهش در این است که تجربه‌های شعری، آشنایی با افکار اندیشمندان و خرد ورزان ایرانی و اسلامی و فیلسوفان یونانی، بهره‌گیری از فرهنگ و آموزه‌های دینی و مذهبی به ویژه اسماعیلی و فاطمی از منابع خردگرایی این دو است. ناصرخسرو به عنوان شاعری فرهیخته، نسبت به ادب عربی آگاهی داشته است. بنابراین، در سرودن برخی مضمون‌های خردآمیزش به شعر ابوالعلاء معرّی نظر داشته است. همچنین در این جستار، اعتقاد بر این است که اگر چه در برخی موارد میان شعر ابوالعلاء و ناصرخسرو تشابه مضمونی وجود دارد، اما این تشابهات از باب توارد خاطر بوده و ریشه‌ی برخی از این مضمون‌های‌ خردگرایی، در فرهنگ اسلامی و ایرانی نیز وجود دارد. این پژوهش بر آن است تا بر اساس مکتب ادبیّات تطبیقی به بررسی و تحلیل تطبیقی جنبه‌های مشترک و متفاوت این مضمون‌ها و احیاناً تاثیرپذیری ناصرخسرو از ابوالعلاء بپردازد. دو محور اساسی این پژوهش، عبارتند از: الف: پیشگفتاری درباره‌ی سیرخردگرایی در ادبیّات عربی و فارسی و کلیّات پژوهش.ب:بررسی تطبیقی مضمون‌های خردگرایی در شعر این دو شاعر.

the adjusting analysis of rationalism from attitude of abol ala maari and naser khosro

abol ala maari and naser khosro consider from prominent characters of islamic culture in the scope of ration and rationalism, so far as their rationally odes have more fame and frequency from others. this study claims that poetic experiences, acquaintance with thought of islamic and iranian rationalists and scientists and greek philosophers, using from religious teachings and culture specially ismaeeli and fatemi is from rationalism sources of these tow. naserk hosro as a cultivated poet, has had acquaintance with arabic literature. thus, in writing some of his rationally subjects he has followed maari’s step. also in this study, it is beliveved that although in some cases there is similarity between abol ala and naser khosro poem. but these similarities are just a simultaneous random and there is the source of some of these rationalism subjects in islamic and persian culture too. this study accoding to adjusting similar aspects and some times naser khosro effectiveness from abol ala. two main subjects of this study are:a: a prelude about rationalisms process in arabic and persian literature and study’s generalities.b: the adjusting rationalism subjects in the poem of these two poets.