مضامین و اصطلاحات عرفانی در شعر شاعران دوره بازگشت با تکیه‌بر چهار شاعر دوره قاجار و مشروطه: فروغی بسطامی، قاآنی، صفای اصفهانی، ادیب نیشابوری

مضامین شعر، دگرگونی‌های مختلفی را تجربه کرده و آنچه به نحوی کامل دور نشده، مضامین عرفانی است. ازآنجاکه دوره بازگشت ادبی یکی از دوره‌های مهم در ادوار شعر و حلقه اتصال ادب کلاسیک با دوره معاصر است، توجه ویژه به بازتاب مضامین مختلف شعری آن مهم بوده. تعیین رویکردها و نگرش شاعران برتر دوره قاجار‌ مشروطه در حیطه مضامین عرفانی به روش توصیفی - تحلیلی هدف این پژوهش است. شاعران منتخب این تحقیق تحت نفوذ سبک‌های کهن و نیز شاعران برتر دوره‌های مختلف بوده‌اند و تقلید هرچند استادانه هم انجام شود، بازهم ارزش اثر اصلی را ندارد. تقلید از سکون و ایستایی شخص و جامعه مقلد روایت دارد اما مضامین عرفانی، به نحوی کامل از شعر این شاعران دور نشده و آنان سبک شخصی خود را نیز به حیطه اشعارشان وارد کرده اند. هرچند این مضامین در خدمت زیبایی و پر مفهوم شدن شعر استفاده ‌شده‌ اما به گونه ای جداگانه شعر سبک عارفانه محسوب نمی‌شوند. این شاعران به تعالیم هر دو مکتب خراسانی و بغدادی واقف بوده‌اند. توجه به همراهی همیشگی شور، محبت و عشق در مراحل عرفانی است و عرفان عملی بر عرفان نظری ارجحیت می‌یابد.

mystical themes and terms in poems of return period poets with emphasis on four poets of qajar-constitution period; forough-bastami; qa-ani; safe – e-esfahani; adib neishabouri

the themes of poetry have undergone various transformations, and what has not been completely removed are mystical themes. since the period of literary return is one of the most important periods in the period of poetry and the link between classical literature and the contemporary period, special attention has been paid to the reflection of its various poetic themes. the purpose of this research is to determine the approaches and attitudes of the top poets of the qajar period of the constitution in the field of mystical themes by descriptiveanalytical method: the elite poets have been affected by the old styles and the eminent poets in different periods; and if even imitation is performed so masterful, it will not have the value of the original work imitation indicates a static state in on epigone. but the mystical themes are not quite far from the poetry of these poets, and they have entered their personal styles into their poetry areas. although these themes have been applied for beauty and concept of the poetry, they are not separately considered as mystical styles poems.the elite poets have been aware of teachings in both khorasani and baghdadi schools. the permanent attention to accompanishment of emotion, kindness and love in the mystical steps is emphasized, and the practical mysticism is preferred the theoretical one.