بررسی تطبیقی جایگاه مضامین اجتماعی در مقامات بدیع الزمان همدانی و حدیث عیسی بن هشام محمد مولیحی

شناخت تحلیل نقد شایسته آثار ادبی و زندگی آفرینندگان آنها تنها از رهگذر بررسی محیط جغرافیایی شرایط اجتماعی و سیاسی و فرهنگی غالب بر زندگی آن ادیبان امکان پذیر است. مقامات مهم ترین اثر بدیع الزمان همدانی است که به عربی نوشته شده و نخستین بار به همراه شرح آن در 51 مقامه در سال 1889 میلادی در بیروت به چاپ رسید بدیع الزمان شیوه ای نو در نثر نویسی عربی پدید آورد؛ قهرمان مقامات او ابوالفتح اسکندری است؛ فردی که هر بار در لباسی ظاهر می شود و در شهرهای مختلف سیاحت می کند و همچون ادیبی توانا در خصوص مسائل گوناگون سخن می گوید؛ همین امر موجب شد تا بدیع الزمان نام شهرهای گوناگون را بر مقامات خود اطلاق کند. مقامات برای بدیع الزمان به مثابه آوردگاه ادبی است؛ به این صورت که وی داستان را محلی برای نمایش قدرت ادبی خود در استفاده از عبارات مسجوع همراه با تشبیه کنایه استعاره و ضرب المثل و بسیاری از صنایع بدیعی گوشنواز می بیند. در عصر حاضر نیز بسیاری از نویسندگان و شاعران همچون محمد مویلحی، ناصیف یازجی، احمد ،شوقی، محمد توفیق بکری و حافظ ابراهیم نیز اندیشه های خود را در قالب مقامه بیان داشته اند. این پژوهش که با رویکرد تطبیقی و با شیوه ی توصیفی- تحلیلی نگاشته شده به مقایسه میان مضامین اجتماعی در مقامات بدیع الزمان همدانی و حدیث عیسی بن هشام محمد مویلحی پرداخته است مهمترین مضامین اجتماعی که در این دو اثر به آنها اشاره شده است عبارتند از: فساد، تباهی و پریشانی در دستگاه حکومتی، آشفتگی موجود در دستگاه قضایی، رشوه خواهی و زیاده طلبی قاضیان، اختلاف طبقاتی در جامعه ی مصر در روزگار مولف، وجودمجالس لهو و لعب و میگساری، فساد، بی بند و باری اخلاقی، دزدی، هرزگی، عیاشی، رباخواری در میان عوام و خواص جامعه.

a comparative study of the social themes position in maqamat1 of badie zamani hamadani and hadith if isa ibn hasham by muhammad mavlihi

recognition and analysis of literary works and the lives of the creators of those works is not possible without studying and analyzing the society and culture in which they have developed. in other words, researching the way of life, social relations, beliefs, failures and victories, pains and joys and ups and downs of the society in which the artist lives, a more detailed and comprehensive study of life and works makes it possible.maqamat is the most important work of badi at alzaman alhamadani which was written in arabic and was first published in beirut in 1889 with 51 descriptions. he created a new style in arabic prose writing; the hero of his officials, abolfath eskandari, appears every time in clothes and travels to different cities and talks about various issues such as a powerful storyteller. it is a literary place. he sees the story as a place to show his literary power in using metaphorical expressions along with metaphor, irony, metaphor and proverb.writers in the contemporary period also followed his style and expressed their thoughts in the form of maqamah, among which we can include wellknown figures such as muhammad muwaylihi, nasif yazji, ahmad shoghi, muḥammad tawfīq albakrī and hafez ibrahim.this research, which has been written in a comparativeanalytical way, has comparatively studied social themes in the authorities of badi alzaman alhamadani and the hadith of isa ibn hisham by muhammad muwaylihi.