مطالعه تطبیقی مختصّات سفرنامه حج با تکیه بر سفرنامه ابن جبیر و ابن مازه

بسیاری از جهانگردان و رحالون عربی و ایرانی مقصد و هدف سفرشان را مکه و انجام فریضه حج قرار داده اند و اگر این هدف نبود امروزه تنها با سفرنامه های انگشت شماری مواجه بودیم. در این میان، بسیاری از ادیبان در طی سفرشان به حج، به ذکر احوالات این سفر و تالیف کتابی در قالب سفرنامه پرداخته اند و شکل ادبی ویژه ای به نام سفرنامه حج پدید آورده اند که از جهت محتوا و ساختار و سائر مخصات سبکی و ادبی با سفرنامه به معنای عام فرق میکند. این پژوهش در صدد است ویژگی ها و مختصات سفرنامه حج را در ادب فارسی و عربی با تکیه بر دو سفرنامه کهن عربی و فارسی به نام هایی سفرنامه ابن مازه تحت عنوان لطائف الاذکار للحضار والسفار فی المناسک والآداب و سفرنامه ابن جبیر با عنوان رساله‌ اعتبار الناسک فی ذکر الآثار الکریمه‌ والمناسک، مورد تطبیق و تحلیل قرار دهد. نتیجه نشان می دهد که هر دو سفرنامه از عنوان تا شکل و محتوا برای حج و به منظور حج بوده و ویژگی ها و مختصات ویژه ای در پردازش زمان و مکان و موضوع و ساختار و غیره که آن را از دیگر انواع و سفرنامه ها متمایز کرده است. این پژوهش بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی به مطالعه تطبیقی این گونه ادبی در دو اثر مذکور می پردازد.

comparative study of the coordinates of hajj travelogue based on ibn jubayr and ibn mazeh’s travelogue

have set their destination and aim for their trip to mecca to do the hajj commandment and if it weren’t for this goal, we would only have a few travelogues today.meanwhile, during trip to hajj, many belletrist have mentioned the conditions of this trip and compilation of a book in the form of a travelogue, and have created a special literary form called hajj travelogue in terms of content, structure and other stylistic and literary features is differentfrom travelogue in the general meaning. . this study wants to compare and analyze characteristics and conditions of hajj travelogue in persian and arabic literature by relying on two ancient arabic and persian travelogues called ibn mazeh’s travelogue entitled latayef alazkar lelhozar and alsafar fi almanasek and al adab and ibn jubayr’s travelogue entitled alnasak’s validity treatise fi alkarimat and almanasek . the results show that both travelogues were from the title to the form and content for hajj and for the purpose of hajj. characteristics and conditions in the processing of time, place,subject,and structure, etc distinguish it from other types and travelogues according to the american comparative literature school, this study investigates a comparative study of this type of literature in two said works