مقایسه مقامات سیر و سلوک در عرفان اسلامی و تائوئیسم

سلوک، حرکت از نقطه مبدا به سوی مقصد است. در سلوک عرفانی مقصد و نقطه پایان، فنای در توحید است. سلوک عرفانی که سفری انفسی و باطنی جهت نیل به ذروه کمال معنوی است در اندیشه‌های عرفانی در قالب مقاماتی ترسیم شده است. در این جستار با روش توصیفی تحلیلی و تطبیقی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای منازل سلوک عرفانی در عرفان اسلامی و تائوئیسم مورد بحث تطبیقی قرار می گیرند تا به این سوال پاسخ داده شود که وجوه اشتراک و اختلاف ساختار مقامات سلوک در عرفان اسلامی و عرفان تائوئی کدام‌اند؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در هر دو سلوک عرفان و تصوف اسلامی و عرفان تائوئی، سالک با پشت سر گذاشتن مراحل و مقامات سلوک و تزکیه از آلایش‌های نفسانی به وارستگی و معرفت و بصیرت شهودی دست یافته و در نهایت در فقر و فنای عرفانی و معادل آن در تائوئیسم به اشراق و شهود تائو نائل می‌گردد. عمده‌ترین افتراقات، دید شریعت مدارانه سالک مسلمان است که با تاکید بر عبادات حبّی در پی عبودیّت و کسب رضایت پروردگار خویش است. حال آنکه نظام سلوکی تائوئیسم فاقد چنین مفاهیمی است.

Comparison of Mystical Journey of Maqāmah in Islamic Mysticism and Taoism

Mystical journey is the movement from the point of origin to the destination. In mystical behavior (journey), the destination and end point is annihilation in monotheism. Mystical journey, which is a spiritual and heartfelt one to reach the essence of spiritual perfection, is depicted in mystical thoughts in the form of Maqāmah. The method of this article is descriptive – analytical and comparative the library resources of mystical behavior in Islamic mysticism and Taoism are applied and discussed comparatively to answer the question: “what are commonalities and differences in the structure of Maqāmah in Islamic mysticism and Taoist mysticism? The findings show that in both Islamic mysticism, Sufism, and Taoist mysticism, the wayfarer has achieved intuition, knowledge, and awareness by leaving behind the stages and Maqāmah of cultivating sensual contaminants, and finally reaches conciousness in mystical poverty and annihilation and its equivalent in Taoism, in the enlightenment and intuition of the Tao. The main differences are the Shari’aoriented viewpoint of the Muslim wayfarer who seeks worship and gain the pleasure of his Lord by emphasizing the kindness. since mystic journey of Taoism lacks such concepts.