تطبیق دیدگاه مولانا و اقبال لاهوری در باب مساله مراتب تحقق انسان کامل

بین اشعار مولوی و اقبال لاهوری شباهت‌های وجود دارد که موجب شده این دو شاعر بزرگ به هم نزدیک شوند. سوال اصلی در این نوشتار این است که انسان از دیدگاه مولانا و اقبال لاهوری دارای چه جایگاهی هستند؟ بررسی اشعار این دو شاعر و مقایسه آن‌ها در رابطه با انسان و محتوای آن بیانگر این است که مولانا و اقبال لاهوری اعتقاد دارند که در سلسله مراتب وجود، انسان به عنوان آخرین مرتبه هستی پا به عرصه عالم گذاشته و یا به قولی متاخّر زمانی است، ولی علت اصلی و غایی آفرینش محسوب می‌گردد و خلاصه و اشرف تمام مخلوقات به شمار می‌رود. از مشترکات دیدگاه مولانا و اقبال لاهوری می‌بایست به نوع نگاه آن‌ها به انسان به عنوان موجودی دو بعدی و دارای مراتب، غایت خلقت بودن انسان کامل و برتری انسان بر سایر موجودات اشاره کرد. نتایج حاکی از آن است که اقبال لاهوری علاوه بر شباهت نگرش به مولانا به فلسفه تربیتی انسان توجه دارد.

Adopting the views of Movlavi and Iqbal Lahouri on the issue of the stages of realization of a perfect human being

There are similarities between the poems of Movlavi and Iqbal Lahori that caused these two great poets to be close to each other. The main question in this article is what is the position of human beings from the point of view of Movlavi and Iqbal Lahouri? Examining the poems of these two poets and comparing them in relation to man and its content shows that Movlavi and Iqbal Lahori believe that in the hierarchy of existence, man has entered the world as the last stage of existence, or in other words, it is late in time. But it is considered as the main and ultimate cause of creation and it is considered as the summary of all creatures. Among the commonalities of the views of Movlana and Iqbal Lahori, it is necessary to point out their view of man as a twodimensional and hierarchical being, the end of the creation of the perfect man, and the superiority of man over other beings. The results indicate that Iqbal Lahouri, in addition to the similarity of his attitude towards Movlana, pays attention to human educational philosophy.