مقایسه لیلی و مجنون نظامی با لیلی و مجنون در دیوان قیس ‌بن ‌مُلَوّح

داستان لیلی و مجنون در اصل، یکی از داستان‌های قدیمی صحرانشینان سرزمین نجد در شبه‌ جزیره عربستان است که مجموعه روایاته آن را ابوالفرج اصفهانی در «الاغانی» با ارائه سند نقل کرده ‌است. مشهورترین داستان منظوم لیلی و مجنون در زبان فارسی سروده نظامی گنجوی است. در این جستار، محیط و تاثیر آن بر دو شاعر، نظامی و قیس ‌بن ‌ملوح، در سرایش منظومه‌شان مورد واکاوی قرار گرفته، شخصیت‌های هر دو داستان با هم تطبیق داده شده و اختلافات و اشتراکات نمایانده شده است. به نظر می‌رسد علی‌رغم اینکه نظامی بسیاری از مضامین موجود در دیوان قیس ‌بن ‌ملوح را به‌ کار برده اما با بهره‌گیری از ذوق و هنر شاعری تصرفاتی بسیار زیبا در داستان نموده است، به‌ گونه‌ای که توفیق یافته مکتبی در عشق بنا نهد که با ذوق خوانندگان بسیار سازگار باشد و لیلی و مجنون او سبب شهرت جهانی این داستان گردد. داستان لیلی و مجنون، فقط داستان عشقی ناکام نیست بلکه تصویر جامعه‌ای بسته و محکوم به سلطه بی‌رحم سنت‌ها و قوانین خشک قبیله است. نظامی در سرتاسر داستان نشان می‌دهد که باید به قانون پروردگار یعنی اخلاق و عفت گردن نهاد و بر خلاف روایت‌های عربی در تصویر چهره داستان به لیلی برتری داده است.

Comparison of Leili and Majnoon of Nezami with Leili and Majnoon in the Divan of Qais Ibn Molawah

The story of Leili and Majnoon is originally one of the old stories of nomads of the land of Najd in the Arabian Peninsula, which was narrated by Abolfaraj Isfahani in AlAghani by providing a document. The most famous story of the poem Leili and Majnoon in Persian is the military poem of Ganjavi. In this article, the environment and its influence on the two poets, Nezami and Qais Ibn Molawah, are analyzed in the composition of their poems, the characters of both stories are matched and differences and commonalities are represented. It seems that despite the fact that Nezami has used many of the themes in the Divan of Qais Ibn Molawah, but he has made very beautiful modifications in the story by using the taste and art of poetry, so that he has succeeded in building a school in love to be compatible with taste of many readers and Leili and Majnoon causes world popularity of this story. The story of Leili and Majnoon is not just a failed love story, but it is the image of a closed society doomed to the brutal domination of the traditions and dry laws of the tribe. Throughout the story, Nezami shows that it must obey the law of God, I,e morality and chastity, and, contrary to the Arabic narrations, Leili has been preferred in the image of story.