مطالعه تطبیقی لغات در نمونه‌هایی از اشعار مولانا،‌ سنایی و عطار

بی‌راه نخواهد بود اگر ادعا شود غیر از مولوی و حافظ شاعر دیگری نداریم که در میان خانواده‌های ایرانی، اصناف و طبقات مختلف جامعه، فرهیخته و بی‌سواد، فقیه و عامی، درویش و سلطان و... محبوبیت و نفوذ داشته باشد، تا آنجا که در خیر و شر و در تصمیمات مهم زندگی به کلام‌اش تاسی جسته و الگوی رفتاری می‌گیرند. کلمه، کلید ورود به دنیای شعر شاعر است، که به اَشکال مختلفی چون ترکیب، اصطلاح، اعلام، تلمیح و کاربردهای مجازی جلوه می‌کند؛ به رغم اهمیت بسزایی که در درک شعر دارد، هنوز به شکلی منظم و با رعایت اصول مدخل‌نویسی در یک کتاب جمع آوری و معنی نشده است. این مقاله اولین تلاش در این راستا می‌باشد که به روش کتابخانه‌ای و از طریق فیش برداری، مراجعه به شروح و تفاسیر معتبر و فرهنگ‌های لغت و اصطلاحات قدیم و جدید، تقدیم خوانندگان می‌گردد. ویژگی این رساله، «بیت محور» بودن معانی لغات و ترکیبات است، بدین معنی که هدف، تدوین یک فرهنگ لغت نبوده، بلکه غرض اصلی رفع مشکلات ابیات «مثنوی» مولوی دفتر اول بوده، بدین لحاظ از میان معانی متعدد و متفاوت برای یک لغت در فرهنگ‌های لغات و اصطلاحات، تنها معنایی که به کار بیت می‌آید و مناسب محور عمودی و افقی بیت است، ضبط گردیده است.

Comparative Study of Terms in Molana, Sanaei and Attar Sample Poetries

To claim there are no other poets but Hafez and Molanaa who are all Iranian families, various classes of society, literate and illiterate, common and jurist, king and dervish’s favorite (poets) is not wrong. Words are keys to enter poets’ world and manifest in various forms such as syntax, expression, announcement, allusion and figurative applications. In spite of having remarkable importance in understanding poetry, words are not compiled systematically in a single book via considering principles yet. The present article is the first attempt in this regard and the method is librarian, by taking notes and referring to reliable interpretations, new and old dictionaries. The outstanding characteristic of the research is the couplet – based form of the words and phrases; which means that target is not to compile a dictionary, but the main aim is to solve Molana’s “Mathnavi” problems of his first Book. According to abovementioned note, the meaning of the couplet is chosen – amongst various and different meanings of a single term or word – which is appropriate for it.