رقابت ایران و ترکیه در راه‌گذرهای منطقة قفقاز

منطقۀ قفقاز به‌عنوان محل تلاقی چند راه‌گذر بین‌المللی در دهۀ اخیر در مرکز توجه قرار گرفته است. در این میان ایران و ترکیه به‌عنوان دو بازیگر موثر در منطقۀ قفقاز منافع و هدف‌های متفاوتی را در توسعۀ راه‌گذرهای اقتصادی دنبال می‌کنند. ایران در پی گسترش روابط با حوزۀ اوراسیا برای توسعۀ راه‌گذر شمال‌جنوب تلاش می‌کند. در حالی‌که ترکیه توسعۀ راه‌گذر میانی را در برنامۀ خود دارد. پرسش اصلی نوشتار این است که منافع و هدف‌های متفاوت ایران و ترکیه در منطقۀ قفقاز چگونه سبب رقابت در راه‌گذرهای عبوری از این منطقه می‌شود؟ فرضیه مطرح‌شده بیان می‌کند که تفاوت‌های جدی در هدف‌ها و منافع جمهوری اسلامی ایران با ترکیه در توسعۀ راه‌گذرهای عبوری از منطقۀ قفقاز از عوامل جدی رقابت میان دو کشور در این منطقه است. نتایج این نوشتار نشان می‌دهد که راه‌گذر شمال‌جنوب و راه‌گذر میانی با ذی‌نفعانی که هدف‌های متفاوتی را در توسعۀ این دو راه‌گذر پیگیری می‌کنند، به افزایش رقابت میان ایران و ترکیه در منطقۀ قفقاز منجر خواهد شد. در این زمینه رقابت ایران و ترکیه بیشتر بر سر افزایش نفوذ سیاسی و گسترش منافع اقتصادی در منطقه است. این رقابت نسبی است و هر دو کشور تلاش می‌کنند در سطح محلی و منطقه‌ای سازوکارهایی ایجاد کنند. این نوشتار با رویکرد توصیفی‌تحلیلی،  با بهره‌گیری از روش کیفی مبتنی بر تحلیل اسناد و منابع موجود و با استفاده از دو مفهوم ژئوپلیتیک و ژئواکونومی برای تعریف بهتر راه‌گذرهای اقتصادی انجام شده است.

iran and türkiye’s competition in the corridors of the caucasus

introduction: the caucasus region, strategically located between europe and asia, has long attracted the attention of regional and global powers due to its geographical importance and abundant natural resources. its vast oil and gas reserves, along with its role as a key transit hub, have placed it at the center of international trade and investment. the region’s integration into global economic corridors has increased its strategic value, as major regional and international powers seek secure routes for the transport of goods and energy. in this context, iran and türkiye, two influential players in the region, are pursuing their corridor strategies to expand their influence. iran prioritizes the north-south corridor to strengthen ties with eurasia and circumvent sanctions and offer an alternative trade route. meanwhile, türkiye is focused on the middle corridor, which connects central asia to europe and china through the caucasus. this pursuit of regional influence through economic corridors has intensified competition between tehran and ankara and has shaped their diplomatic relations. the development of these routes not only facilitates trade but also serves as a tool for geopolitical influence and regional dominance.research question: the main question of the research is how different interests and goals of iran and türkiye in the caucasus region lead to competition in the corridors passing through this region?research hypothesis: the hypothesis suggests that the significant difference in the goals and interests of the islamic republic of iran and türkiye regarding the development of corridors passing through the caucasus region is one of the key factors in the competition between the two countries in this area.methodology and theorethical framework: this study uses a qualitative research method with a descriptive-analytical approach, using documentary analysis and library research to examine the dynamics of competition between iran and türkiye in the caucasus region.