ایران و سازمان همکاری شانگهای: همکاری‌های علم ‌و‌ فناوری در دوران پساجهانی‌ گرایی فناوری

عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای چرخشگاهی مهم محسوب می‌شود و ایران را به نهمین عضو این سازمان منطقه‌ای بزرگ تبدیل کرده است. در این نوشتار فرصت‌ها و چالش‌های عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای در دوران پساجهانی ‌گرایی فناوری را بررسی می‌کنیم. فرضیۀ‌ این نوشتار این است که با وجود مانع‌های سیاسی، نهادی و فرهنگی، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند با ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای، توانمندی‌های فناورانۀ آن را افزایش دهد. با استفاده از رویکرد تحلیل روند، سیر تکامل الگوهای همکاری بین‌المللی در زمینۀ علم ‌و ‌فناوری را بررسی و راهبردهای جدیدی را در عصر پساجهانی ‌گرایی فناوری شناسایی می‌کنیم. در ادامه، مبتنی بر چارچوب نظری منطقه‌گرایی به موردکاوی عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌پردازیم. نتایج نشان می‌دهند که ایران در این زمینه با فرصت‌هایی چون امکان دسترسی بهتر به منابع مالی علم ‌و ‌فناوری، حضور در زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای و افزایش رقابت‌پذیری بین‌المللی، کاهش وابستگی و افزایش خودکفایی در فناوری و مشارکت در توسعۀ فناوری‌های نوپدید و تدوین استانداردهای جدید روبه‌رو است. ایران برای بهره‌برداری بهتر از این فرصت‌ها، باید تنش‌های ژئوپلیتیکی، تفاوت‌های نهادی و  مانع‌های فرهنگی را مدیریت کند. در پایان برای مداخله‌های سیاستی به منظور بیشینه‌کردن مزایای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای توصیه‌هایی ارائه می‌دهیم.

iran and sco: science and technology cooperation in the post techno-globalism era

introduction: iran’s full membership in the shanghai cooperation organization (sco) is an important milestone and introduce this country as the ninth member of the largest regional cooperation organization. the transformation of the shanghai cooperation organization from an institution focused on security to an institution that includes economic, industrial, educational, and technological cooperation brings many opportunities and challenges for iran. this article examines how iran can use its membership in the sco to enhance its scientific and technological capabilities in the post globalization era characterized by technological nationalism and geopolitical competition.research question: how iran can use the capabilities of the sco to promote its scientific and technological development?research hypothesis: iran’s membership in the sco, despite existing political, institutional, and cultural challenges, strengthens its technological capabilities and self-sufficiency through regional cooperation.methodology: this research uses a qualitative method, including an extensive review of theoretical foundations, document analysis, and a combination of relevant studies and literature. the analysis focuses on opportunities and potential challenges associated with iran’s integration within the framework of the shanghai cooperation organization and examines both historical contexts and contemporary developments.results and discussion: iran’s membership in the sco provides significant opportunities for scientific and technological progress. the key areas of these potentials are:development of emerging technologies: iran can benefit from joint efforts in emerging technologies such as artificial intelligence, biotechnology, nano-technology and renewable energy. joint research projects with sco member states can accelerate technological innovations and increase iran’s global competitiveness. for example, partnering with countries like china that have advanced capabilities in ai and biotechnology, can give iran access to advanced technologies and expertise.access to joint financial resources: the sco framework facilitates access to pooled financial resources and enables iran to finance large-scale research and development projects. joint financing mechanisms can support the development of advanced research infrastructure and technology parks. such financial cooperation can reduce the financial burden on individual countries and promote joint technological advances.enhanced international competitiveness: regional cooperation can enhance iran’s international competitiveness by promoting the export of advanced technological products. integration in regional value chains can improve product quality and competitiveness in high-tech sectors. cooperation with sco members can help iran reach wider markets and facilitates economic and industrial growth.reduction of dependency on foreign technologies: iran can reduce its dependence on western technologies and increase its self-sufficiency by using the capabilities of the member countries of the shanghai cooperation organization. collaborative efforts can foster the development of indigenous technologies, reducing the cost and complexities associated with technology transfer. this self-sufficiency is very important in the context of technical nationalism, where countries seek to minimize reliance on foreign technological inputs. despite these promising opportunities, several challenges must be addressed:political conflicts among member states: the longstanding rivalry between china and india, as well as other political conflicts, poses significant obstacles to effective cooperation. such conflicts can lead to mistrust and decrease willingness to share knowledge and resources.