تاملی در سیاست نوعثمانی‌گری ترکیه و دشواری‌های آن برای ایران

در این نوشتار می‌خواهیم با درنظرگرفتن مسائل تاریخی و توجه به سیر دگرگونی سیاست حاکم بر دولت ترکیه، بحث نوعثمانی‌گری را که به گفتمانی برجسته در سیاست خارجی این دولت تبدیل شده است واکاوی کنیم. نوعثمانی‌گری با نوکردن خاطرۀ قلمروی امپراتوری، ذهن و قلم بسیاری از دانشوران و مفسران را به‌خود جلب کرده است. ادعای نوعثمانی‌گری مجادله‌برانگیز است. به‌ همین دلیل نیز آرا و تفسیرهای متعددی در مورد آن وجود دارد. گذار از مرزهای ملی و آنچه سایکس- ‌پیکو به نام دولت ملت به یادگار نهاد؛ به‌دور از مجادله نیست. بدین‌سان، در بسیاری از پژوهش‌ها با توجه به قلمروی سرزمینی که از سیاست نوعثمانی‌گری تصور می‌شود؛ چنان رویکردی را در تناظر با خواست دولت ترکیه برای گسترش اقتدار منطقه‌ای و حتی سرزمینی تفسیر کرده‌اند. در این نوشتار خوانشی متفاوت از سیاست نوعثمانی‌گری داریم و در برابر پرسش چرایی گرایش نخبگان سیاسی ترکیه به نوعثمانی‌گری و دشواری این سیاست برای ایران، این فرضیه مطرح می‌شود که «چنین سیاستی، پاسخی به بحران‌های درونی ترکیه است و بیش از آنکه تهدیدی برای قلمروی سرزمینی و هویتی ایران باشد؛ تدبیر یا چاره‌اندیشی برای رفع بحران‌های هویتی درونی ترکیه و نشانه‌ای از ناکامی ملی‌گرایی قومی (ترک‌گرایی) است». روش پژوهش کیفی است و ضمن بهره‌گیری از نظریۀ سازه‌انگاری، درنظرگرفتن مسائل تاریخی و تحلیل گفتار ایده‌های بانیان اندیشۀ نوعثمانی‌گری فرضیۀ نوشتار را بررسی می‌کنیم.

a contemplation on the policy of new-ottomanism and its difficulties for iran

introduction: this study aims to examine the issue of new ottomanism, which has become a prominent discourse in the foreign policy of the turkish government, by considering historical issues and paying attention to the evolution of the turkish government’s policy. by reviving the geography of the empire, new-ottomanism has attracted the minds and attention of many scholars and commentators. the claim of new-ottomanism is controversial and that is why there are many opinions and interpretations about it. crossing national borders and what sykes-picot called the nation-state is not without controversy. hence, in many studies, considering the geography and territory of the land that is thought of neo-ottoman politics; such an approach has been interpreted in line with the turkish government’s determination to expand regional and even territorial authority. concerns are being raised about the geopolitics of some countries, and iran is no exception to this rule. therefore, numerous interpretations of the policy of new-ottomanism and the threat of this policy were written for some countries in the middle east, the caucasus, and the balkans. it is important to examine such a policy, given its prominence over the last two decades and the targeting of various governments, especially iran.