نقش رهبران صوفی در سیاست افغانستان معاصر از دیدگاه جامعه‌شناسی سیاسی

پیوند تصوف و سیاست در تاریخ معاصر افغانستان هم‌زمان با تاسیس حکومت احمدشاه ابدالی (1747) آغاز شد. نقش‌ صوفیان در قدرت، با شروع درگیری های داخلی و خانوادگی امیران و حاکمان محلی و تجاوز انگلیس‌ و شوروی به افغانستان فزونی یافت. از دیدگاه «جامعه‌شناسی سیاسی» که موضوع اصلی آن واکاوی روابط متقابل میان قدرت دولتی و نیروهای اجتماعی است، می‌توان نقش پیدا و پنهان سران طریقت‌های نقشبندیه، قادریه و چِشتیه را در رویارویی با حاکمیت‌های سیاسی یا حمایت از آن‌ها یا واکنش علیه نیروهای متجاوز انگلیس و شوروی  واکاوی کرد. این پرسش مطرح است که ارتباط طریقت‌های صوفیه با ساختار قدرت حاکمیت در افغانستان معاصر چگونه بوده ‌است؟ در پاسخ، این فرضیه مطرح می‌شود که بیشتر، سران این طریقت‌ها در میان ماموران بلندمرتبۀ دولتی، درباریان و حتی خاندان سلطنتی نفوذ داشته‌ و در نصب و برکناری امیران، مشروعیت‌بخشی به ‌قدرت و ایجاد تشکل‌های حزبی نیز نقش‌ داشته‌اند. این نوشتار به ‌روش تحلیل محتوا که از نوع تحلیل‌های کیفی است، انجام شده است. نتایج آن حاکی از فرازوفرودهایی در مورد تصوف و سیاست از آغازِ حکمرانی احمدشاه تا تجاوز انگلیس‌ و شوروی‌ به ‌خاک افغانستان ‌‌است. احمدشاه که با صوفیان رابطه‌ای مثبت داشت، سنت دستاربندی شاه به‌دست مشایخ صوفی را پایه گذاشت و حمایت آنان را در لشکرکشی‌هایش جلب کرد. نقش مشایخ صوفی در دوران حکمرانی دُرانی‌ها و محمدزایی‌ها هم درخور ‌توجه است. با تجاوز انگلیس‌ و سپس شوروی‌ به ‌خاک افغانستان، صوفیان، منسجم‌تر با سازمان‌دهی فعالیت‌های سیاسی و جهادی‌شان در قالب تشکل‌های سیاسی، مردم را علیه نیروهای استعمار بسیج کردند.

the role of sufi leaders in contemporary afghanistanian politics from the perspective of political sociology

introduction: the connection between sufism and politics in the contemporary history of afghanistan began with the establishment of ahmad shah abdali’s government (1747). ahmad shah abdali had a good relationship with other sufis. the dastarbandi (turban ceremony) tradition has been established for the kings at the hands of sufi elders and gained their support in his campaigns. the role of sufi elders during the reign of durranis and muhammadzais is also very important. with the invasion of britain and the soviet union and the emergence of internal conflicts between local rulers, the presence of sufis in the country’s politics increases. from the perspective of &political sociology& whose main topic is the analysis of mutual relations between the government and social forces? the possibility of finding the open and hidden role of the leaders of the naqshbandiyya, qadiriyya and chishtiyya sects, opposing political officials, supporting them, reacting against the british aggressors has been investigated. sufis have always played a role in the political and social developments of afghanistan and have enjoyed great respect and closeness in the government systems. with the british and soviet invasion of afghanistan, the sufis mobilized the people against the colonial forces by organizing their political and jihadi activities in the form of political organizations. although the relationship between sufism and politics in afghanistan had ups and downs but sufis have always been respected in the government. kings and ministers participated in their assemblies and monasteries and were consulted for the administration of the country. in the contemporary history of afghanistan, sufis have always resisted internal oppression and injustice and foreign aggression, as mentioned earlier.research question: the main question of the article is how has been the quality of relationship between the sufi sects and the political ruling in contemporary afghanistan and their role in the country’s political power?research hypothesis: the hypothesis is that sufis, within sects of naqshbandiyya, qadiriyya and chishtiyya, have had a significant influence on high-raking offcials, and the courtiers and royals in afghanistan. their elders and leaders have played a crucial role in the afghan politics and power systems. they often played greater contributions in the removal, appointment of kings and political leaders and legitimizing the power as well as creating political parties in the country.methodology (and theoretical framework if there are): the current study has been conducted, based on content analysis method which is a type of qualitative analyses and from the point of view of &political sociology& whose principle subject matter is the analysis of mutual relations between governmental power and social forces in contemporary history of afghanistan.