بررسی رابطۀ بین شاخص‌های اقتصادی و گرایش به‌ اسلام افراطی در آسیای مرکزی (مورد مطالعه: داعش)

این نوشتار به‌دنبال بررسی رابطۀ بین شاخص‌های اقتصادی پنج کشور هم‌سود قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان و قرقیزستان و تاجیکستان و نقش آن‌ها در گرایش به‌سمت اسلام افراطی در آسیای مرکزی است. از این منظر پس از ارائۀ رویکردهای نظری برای تبیین موضوع با استفاده از روش کمی و از نوع تحلیل ثانویه با رجوع به آمار و ارقام شاخص‌های توسعۀ اقتصادی منتشرشده در سایت موسسۀ مطالعات بین‌الملل فنلاند (2015) آن را بررسی می‌کنیم. پرسش اساسی نوشتار حاضر آن است که آیا بین شاخص‌های اقتصادی و گرایش به اسلام افراطی در آسیای مرکزی رابطه‌ای وجود دارد؟ فرضیۀ اول: «بین شاخص‌های توسعۀ اقتصادی کشورهای هم‌سود که داعش از میان آن‌ها عضوگیری کرده است؛ تفاوت معناداری وجود دارد». فرضیۀ دوم: «بین شاخص‌های توسعۀ اقتصادی کشورهای هم‌سود مورد بررسی و گرایش به گروه داعش رابطۀ معناداری وجود دارد». یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد: 1. میان شاخص‌های اقتصادی همچون نرخ بیکاری، درصد جمعیت زیر خط فقر، شاخص انجام فعالیت‌های تجاری، سرانۀ تولید ناخالص داخلی و امتیاز آزادی اقتصادی تفاوت معناداری در پنج کشور مورد بررسی وجود دارد؛ 2. میان شاخص‌های اقتصادی مانند نرخ بیکاری، شاخص انجام فعالیت‌های تجاری، سرانۀ تولید ناخالص داخلی و امتیاز آزادی اقتصادی و گرایش به گروه داعش در پنج کشور مورد بررسی رابطه و همبستگی معناداری وجود دارد. در این میان، شاخص امتیاز آزادی اقتصادی و سرانۀ تولید ناخالص داخلی به ترتیب با میزان همبستگی 0.31 و 0.13 بیش از سایر شاخص‌های اقتصادی، همبستگی معناداری را در گرایش شهروندان به گروه داعش نشان می‌دهند. سرانجام عامل توسعۀ اقتصادی (شاخص کل) با میزان 0.57 بیانگر همبستگی به‌نسبت قوی این عامل با گرایش شهروندان به گروه داعش است.