عملیات جاسوسی اتحاد شوروی در ایران در دورۀ رضاشاه براساس زندگی و خاطرات ژرژ آقابکف در سال‌های 1305 1307
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
ملک زاده الهام ,الله‌جانی علی
|
|
منبع
|
مطالعات اوراسياي مركزي - 1396 - دوره : 10 - شماره : 2 - صفحه:395 -413
|
|
چکیده
|
در پاییز سال 1309 خورشیدی، پلیس ایران شبکه‌ای بزرگ از جاسوسان اتحاد شوروی را در ایران کشف کرد. این شبکۀ جاسوسی آن‌چنان گسترده بود که هیئت حاکمۀ ایران را حیرت‌زده کرد. بیشتر اعضای این شبکه کارمندان وزارتخانه‌های ایران، مانند وزارت پست، خارجه، جنگ و دیگر اداره‌های دولتی بودند. حتی افراد سرشناسی چون تیمورتاش در معرض اتهام عضویت در این شبکه قرار گرفتند. کشف این تشکیلات برای روابط دو کشور ضربۀ بزرگی بود. حکومت ایران این رفتار را خصمانه تلقی کرد و تا پایان دورۀ رضاشاه، همواره با سوءظن به همسایۀ شمالی خود می‌نگریست. بازیگردان اصلی این تشکیلات، «آقابکف» از اهالی ترکستان اتحاد شوروی بود که پیش از این در آسیای مرکزی، ماموریت مهم مبارزه با باسماچیان را بر عهده داشت و سرانجام توانست با ازمیان‌برداشتن انورپاشا به مبارزات آن‌ها خاتمه دهد. آقابکف در ازای این موفقیت، ترفیع درجه گرفت و به افغانستان فرستاده شد. نتیجۀ این نوشتار نشان می‌دهد که هدف اصلی اتحاد شوروی از جاسوسی در ایران، ضربه‌زدن به منافع بریتانیا در ایران، عراق و هندوستان بود. اما پیامدهای افشاگری اقدامات جاسوسی اتحاد شوروی برای دولت و دولت‌مردان ایران و حکومت اتحاد شوروی گران تمام شد. این نوشتار با استفاده از روش پژوهش‌های تاریخی و شیوۀ تبیینی تحلیل اسنادی، برآن است تا به بررسی و تحلیل روند حضور آقابکف در ایران، عملیات جاسوسی وی، کشف شبکۀ جاسوسی اتحاد شوروی در ایران و تاثیر آن بر تاریخ روابط دو کشور بپردازد.
|
|
کلیدواژه
|
آسیای مرکزی، افغانستان، آقابکف، انور پاشا، باسماچیان، تیمورتاش، جاسوسی، رضا شاه، اتحاد شوروی
|
|
آدرس
|
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی, ایران, دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری, ایران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|