بررسی وضعیت توسعه اجتماعی در استان‌های کشور

پیچیدگی و قضاوت‌های ارزشی در توسعه اجتماعی موجب شده الگوی آن میان صاحب‌نظران غامض و در بسیاری از مواقع مخدوش جلوه کند. خلاء نشانگرهای معتبر و مورد اجماع، رصد روند توسعه اجتماعی کشور را سخت و غیر ممکن کرده است. گذشته از این، مناقشه بر سر دلایل انتخاب شاخص‌های معرف آن هم وجود دارد. فقدان تعریف، شاخص‌های قابل اجماع برای شناخت وضعیت در سری‌های زمانی، عملی نشدن ارزیابی برنامه‌ها و عملکردهای نهادها و ارگان‌های متولی را به مسئله و چالش پیشروی حوزه توسعه اجتماعی بدل نموده است. بنابراین موضوع این مقاله دستیابی به تعریف و وضعیت شاخص‌های توسعه اجتماعی با توجه به ویژگی‌های ساختاری کشور ایران است. با در نظر گرفتن شریط بومی جامعه، تعریف و شاخص‌هایی برای سنجش توسعه اجتماعی در نظر گرفته شد که ضمن قرابت با شاخص‌های بین‌المللی، امکان مقایسه‌پذیری در سطوح استانی، ملی و بین‌المللی را ممکن و با خصلت تکاملی، امکان رفع نواقص موجود را فراهم نماید. روش این مطالعه ترکیبی از نوع اکتشافی، دسته توسعه ابزار از نوع‌شناسی کراسول و پلانو کلارک است. ابتدا با تکنیک فراترکیب در الگوی نوبلت و هیر اسناد،گزارشات بین‌المللی و ملی توسعه اجتماعی بررسی، طبقه‌بندی و با اجرای تکنیک دلفی اعتبارسنجی گردید. سپس با طی مراحل شاخص‌سازی، 107 شاخص به دست آمد که هر یک از آنها با روش تحلیل ثانویه در تمامی استان‌های کشور سنجش و اندازه‌گیری گردید. طبق نتایج میانگین 19 استان، پایین‌تر از میانگین کشوری است. فاصله بین استان‌های بالا و پایین از نظر میانگین توسعه اجتماعی قابل توجه و الگوی توسعه اجتماعی در ایران ماکروسفالی است.

investigating the situation of social development in the provinces of the country

complexity and value judgments in social development have caused its model to appear ambiguous and distorted in many cases among experts. the absence of reliable and consensus social development has made monitoring a country’s social development process challenging. besides, there is also a controversy over the reasons for choosing its social development. no clear definition of agreed-upon social development indicators to recognize the situation in time series has made the failure to evaluate programs and functions of institutions in charge a challenge for advancement in social development. the present study aims to achieve precise and agreed-upon definitions and situations of social development indicators according to the iranian structural characteristics. as a result, the definitions of social development indicators were determined concerning the local conditions of iranian society. while being close to international standards, the indicators made provincial, national, and international comparability possible and fixed the existing defects with their evolutionary features. the study employed exploratory sequential mixed methods instrument development design developed by creswell and plano clark. first, international and domestic documents and reports on social development were examined, classified, and validated using the delphi technique using noblit and hare’s meta-synthesis technique. then, 107 indices were obtained through indexing, each evaluated and measured by secondary analysis in all iranian provinces. as the results show, the mean scores of 19 provinces are lower than the national mean score. the distance between upper and lower provinces is significant in terms of average social development, and the pattern of social development in iran is macrocephaly.