مطالعه موردی به مثابه یک روش‌شناسی

مطالعات موردی نقش مهمی در توسعه بنیادی و روش‌شناسی علوم اجتماعی داشته است. از سوی دیگر، سردرگمی و شبهات بسیاری درباره چیستی مطالعات موردی و کاربرد آنها وجود دارد. از آنجا که به نظر می‌رسد بسیاری از پژوهش‌های اجتماعی، از مطالعه موردی استفاده می‌کنند، روشن کردن چیستی و چگونگی کاربرد مطالعات موردی اهمیت می‌یابد. به ویژه آنکه این روش در پژوهش‌های جامعه‌شناسی در ایران به مثابه یک روش‌شناسی مستقل کمتر به کار گرفته می‌شود. این مقاله، در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول، تلاش می‌شود که ضمن شرح فرآیند انجام مطالعه موردی به مثابه یک روش‌شناسی «چیستی» و «چگونگی» آن روشن گردد. در این بخش، دو رویه مهم انجام مطالعات موردی یعنی مطالعه موردی توصیفی استیک (1379) و مطالعه موردی تبیینی ین (1378) که در ادبیات بسیار مورد توجه است، شرح داده می‌شود. در بخش دوم، پیشینه 28 پژوهش که با عنوان مطالعه موردی در فصلنامه جامعه‌شناسی ایران از سال 1381 تا 1395 صورت گرفته با استفاده از روش مرور سیستماتیک بررسی می‌گردد. نتایج نشان داد از میان 28 پژوهشی که با عنوان مطالعه موردی ارائه شده است، فقط 10/71 درصد مطالعه موردی را به مثابه یک روش‌شناسی به کار گرفته است. در واقع، مطالعه موردی در اغلب این پژوهش‌ها به‌عنوان یک روش‌شناسی مستقل به کار گرفته نشده است بلکه عمدتاً انتخاب آنچه باید مطالعه شود، در دیگر روش‌شناسی‌ها به‌ویژه پیمایش بوده است.

Case Study as a Methodoloqy

Case Study has a significant role in both fundamental development and methodology of social sciences. On the other hand, there are a plenty of confusions and misgivings about it. Since it seems that the most of social researches have accomplished through this method, clarification of case study is worthy. In particular, this methodology is used less frequently in sociological research in Iran as an independent methodology. This article has been written in 2 sections. In the first section, we try to elaborate the process of case study as a method meanwhile some of its obscurities and questions about it will be answered. In this section, two principal procedures of case study which are very noticeable in literature means descriptive case study by Stake and explanatory case study by Yin will be explained. Reviewing 28 backgrounds entitled “case study” in Iranian Sociological association’s journal from 2002 to 2016, second section devoted to reevaluation and meta-analysis of case study as a method.