تهدیدهای رانتیریسم در توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ‌ایران

امروزه اهمیت نفت و ثروت‌های هنگفت حاصل از فروش آن بر کسی پوشیده نیست، زیرا این ثروت‌ها همواره دارای پیامدهایی به لحاظ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، و نیز در روند حرکت به سوی توسعه (در همه ی ابعاد آن) در کشور‌های صادرکننده این منبع خدادادی که به اصطلاح به آن دولت‌های رانتیر گفته می‌شود، می‌باشد. همین مهم باعث می‌گردد مطالعه و بررسی پیامدها و تاثیر آن در روند حرکت به سوی ابعاد توسعه با نظر گرفتن شرایط سیاسی اجتماعی مرتبط با دولت در کشورهای مذکور را دو چندان می‌کند. کشور ایران که اقتصاد آن سال‌ها متکی به ثروت‌های نفتی بوده و همین اقتصاد نفتی همواره کارکردهایی در مسیر توسعه کشور داشته است. از همین رو در این پژوهش سعی شده است با یک روش دلفی به بررسی تهدید‌های رانتیریسم و توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ‌ایران پرداخته شود که بر اساس نتایج حاصله، از مهمترین تهدیدهای رانتیریسم در توسعه سیاسی جمهوری اسلامی‌ ایران می‌توان مداخله گسترده کشورهای خارجی، کاهش امنیت ملی و عدم تعامل با اقتصاد جهانی، عدم جدیت در دریافت مالیات از مردم در مقابل عدم پاسخگویی دولت به ملت، تمرکز منابع عمده درآمد در دست دولت و عدم شکل‌گیری گروه‌های مستقل اجتماعی، استقلال دولت از جامعه نام برد.

Threats of Rentierism in the Political Development of the Islamic Republic of Iran

Nowadays, the importance of oil and the considerable wealth of its sale is no secret to anyone, since the wealth had always social, economic, cultural and political consequences in the process of moving toward development (in all its dimensions) in the exporting countries of this Godgiven source, socalled rentier states. This important issue, in turn, doubles the necessity of investigating the implications of the process and its impact on the process of moving toward development dimensions, given the sociopolitical conditions associated with the states in these countries. Iran’s economy has relied on oil wealth for many years, and that oil economy has always had some functions in the country’s development path. Thus, this study attempts to investigate the threats of rentierism and political development of the Islamic Republic of Iran by a Delphi method. According to the results, the major threats of rentierism in the political development of the Islamic Republic of Iran can be a lack of seriousness in collecting taxation from the people versus a lack of the state accountability to the nation, concentration of the major revenue sources in the hands of the state, and nonexistence of independent social groups, independence of the state from society, widespread intervention of foreign countries, a decline in national security and a lack of engagement with the global economy.