تبیین راهکارهای عملی و نظری کسب تواضع و فروتنی بر مبنای تحلیل محتوای خطبه قاصعه امیرالمومنین(ع)

تواضع و فروتنی از جمله فضایل اخلاقی است که از خودِ ملکوتی و الهی انسان نشات می‌گیرد و بدان دلیل که در تکامل شخصیت انسان تاثیر بسزایی دارد، در آموزه‌های دینی بر آن بسیار تاکید شده است. یکی از مصادیق این تاکید را می‌توان در بلند‌ترین و مهم‌ترین خطبۀ امام علی(ع)مشهور به خطبۀ قاصعه که پس از جنگ نهروان ایراد شده، جستجو کرد. حضرت علی(ع)در این خطبه تلاش کرده‌ است ضمن تبیین اهمیت این فضیلت اخلاقی و تاثیر آن در مقابله با تکبر به‌منزلۀ مهم‌ترین عامل تسلط شیطان، راهکارهای عملی و نظری کسب تواضع را بیان و درنهایت، تصویر جامعی از این فضیلت ارزشمند اخلاقی ارائه کند. در این پژوهش کوشیده‌ایم با تکیه بر روش «تحلیل محتوا» و بهره‌گیری از فن «تحلیل مضامین کیفی»، گزاره‌های مرتبط با موضوع تواضع و فروتنی را در خطبۀ قاصعه تحلیل و الگوی جامع مفهومی تواضع را از منظر آن حضرت ترسیم کنیم. معرفی عوامل عملی و نظری ایجاد تواضع (مانند اقامۀ نماز، روزه‌داری، دادن زکات، احسان به والدین و احترام به مربی)، معرفی ویژگی‌های متواضع (مانند توجه به مستضعفان و فقرا، محبت به مومنان و سجده کردن)، معرفی نتایج برخورداری از تواضع (مانند دوری از وسوسه‌های شیطانی، دوری از کبر و تفاخر، کسب رضایت الهی و ایجاد الفت و محبت بین مردم) و معرفی مصادیق برگزیدۀ متواضعان از جمله مباحثی است که امام علی(ع) در این خطبه بدان اشاره کرده‌ است.

Explaining Practical and Theoretical Solutions to Acquire Humility and Modesty based on the Content Analysis of the Ghase’eh Sermon of the Imam Ali (PBUH)

Humility is one of the moral virtues that derives from the heavenly and divine self of man, and since it has a great impact on the evolution of human personality, it has been emphasized in religious teachings. One of the examples of this emphasis can be read in the longest and most important sermon of Imam Ali (PBUH), known as the sermon of ‘Ghase’eh’, which was uttered after the battle of Nehruvan with the Kharijites. Imam Ali (PBUH) in his longest and most important sermon, known as the sermon of Qaseh, which was uttered after the battle of Nehruvan, has tried to explain the importance of this moral virtue and its great effect in combating arrogance as the most important solution to the devil’s domination. Express the practical and theoretical factors and strategies of acquiring humility and finally express a comprehensive picture of this valuable moral virtue. In this research, we have tried to analyze the proposed propositions in relation to this issue by using the content analysis method as a textbased interdisciplinary research method and finally to draw a comprehensive conceptual model of humility from the perspective of Imam Ali (PBUH). Expressing the practical and theoretical factors of creating humility, the characteristics of true humility, the results of humility and introducing the selected examples of the humble are among the topics that Imam (PBUH) has mentioned in his longest sermon. Undoubtedly, paying attention to these moral issues and enumerating its comprehensive model based on the words of the Infallibles. In this research, we have tried to analyze the proposed propositions in relation to this issue by using the content analysis method as a textbased interdisciplinary research method and finally to draw a comprehensive conceptual model of humility from the perspective of Imam Ali (PBUH). Expressing the practical and theoretical factors of creating humility, the characteristics of true humility, the results of humility and introducing the selected examples of the humble are among the topics that Imam (PBUH) has mentioned in his longest sermon. Undoubtedly, paying attention to these moral issues and enumerating its comprehensive model based on the words of the Infallibles.