تاثیر تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات اجزاء فیزیکی ماده آلی، میزان رس قابل انتشار و پایداری خاکدانه‌ها در برخی از اراضی استان خوزستان

به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر اجزاء فیزیکی ماده آلی خاک و برخی از فاکتورهای کیفی آن این پژوهش انجام شد. بدین منظور دو کاربری بکر و کشت شده(شامل کشت تناوبی و نیشکر) در استان خوزستان انتخاب و نمونه های دست خورده و دست نخورده از دو عمق 30-0 و 60-30 سانتیمتری در سه تکرار تهیه گردید. نیتروژن کل، کربن آلی، رس قابل انتشار، پایداری خاکدانه ها و اجزاء مختلف مواد آلی در هر عمق تعیین و نتایج به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی بررسی گردید. نتایج نشان داد که مقدار کربن آلی از 6/3 گرم در کیلوگرم در بکر بترتیب به 5/10 و 7/10 در اراضی با کاربری نیشکر و تناوبی افزایش یافت. بیشترین مقدار شاخص پایداری خاکدانه ها در کاربری نیشکر و کمترین آن در اراضی بکر مشاهده شد. با تغییر کاربری اراضی، مقدار رس قابل انتشار از 46% در اراضی بایر به 8/34 و 5/40% درنیشکری و تناوبی کاهش یافت. کربن آلی و نیتروژن کل در تمام اجزاء فیزیکی ماده آلی بر اثر تغییر کاربری از بکر به نیشکر و تناوبی افزایش یافت ولی جزء شن نسبت به دیگر اجزاء به تغییر کاربری اراضی حساس تر بوده و سریع‌تر واکنش نشان داد. همچنین در اثر تغییر کاربری، کربن آلی و نیتروژن در بخش شن ماده آلی در لایه سطحی اغلب مناطق غنی تر بود. با این وجود تغییر کاربری اراضی در درجه اول سبب افزایش میزان ماده آلی در جزء رس خاک، در مرتبه بعدی در جزء شن و به میزان اندک در جزء سیلت بود که احتمالا به وجود ترکیبات حلقوی و مقاوم به تجزیه میکروبی در این بخش از مواد آلی مربوط می گردد. نتایج نشان داد که در مناطقی که خاک بکر کیفیت بالایی ندارد اعمال مدیریت های صحیح زراعی از طریق ایجاد امکان کشت و افزایش ماده آلی، باعث افزایش خاکدانه سازی و بهبود کیفیت خاک می گردد.