استفادۀ تلفیقی از آب شور و غیر شور در کشت سورگوم و آفتابگردان در دشت سیستان

طی سالیان اخیر محققان به استفاده تلفیقی از آب شور و غیر شور، از طریق اختلاط آب‏ها قبل از آبیاری‏ها یا استفاده تناوبی از آن‏ها در طول فصل کشت، توجه بسیار کرده‌اند. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کاربرد آب شور و غیر شور و اثر تلفیق آن‏ها بر عملکرد سورگوم و آفتابگردان و تاثیر روش‏های مذکور بر میزان تجمع املاح در اعماق مختلف خاک انجام گرفت. بدین منظور، آزمایشی در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی با شش تیمار و سه تکرار (در مجموع 36 کرت) طی سال‌های 1391 و 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل انجام شد. خاک مزرعه آزمایشی در طول ناحیه ریشه بافت لوم رسی با میانگین شوری 1.36 دسی‌‌زیمنس بر متر داشت. تیمارهای آزمایش‌شده شامل تیمار شاهد (100% آب غیر شور با شوری 1.2 دسی‌‌زیمنس بر متر‏)، کاربرد دو‏سوم آب شور، یک‏دوم آب شور، یک‏سوم آب شور، 90 درصد آب شور، و 100 درصد آبیاری با آب شور با شوری 1.2 دسی‌زیمنس بر متر‏ بود. در هر یک از تیمارهای تلفیقی مذکور، ابتدا از آب شور برای خیس‌کردن زمین و سپس از آب غیر شور برای تکمیل آبیاری استفاده ‏شد. شاخص‏های زراعی بررسی‌شده، شامل وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، وزن خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته‏ها، و شاخص سطح برگ بودند. نتایج نشان داد در هر دو کشت، پس از تیمار شاهد، تیمار کاربرد یک‏سوم آب شور بهترین عملکرد را از نظر صفات فیزیولوژیکی گیاه و همچنین تعدیل شوری در نیمرخ خاک نسبت به سایر تیمارها دارد. هرچند اختلاف تیمار کاربرد یک‏سوم آب شور با تیمارهای یک‏دوم و دو‏سوم آب شور در قالب صفات برای آفتابگردان از نظر آماری (0.05 ≥ p) معنا‏دار نبود، در مورد سورگوم میانگین وزن خشک و شاخص سطح برگ در تیمار یک‏سوم آب شور تفاوت معناداری (0.05 ≥ p) با تیمار شاهد نداشت. همچنین، تیمار کاربرد یک‏سوم آب شور در هر دو کشت پس از تیمار شاهد کمترین میزان هدایت الکتریکی عصاره اشباع را در لایه‏های 0 تا 20 و 20 تا 40 سانتی‏متری (حدود 2.5دسی‌زیمنس بر متر) و لایه 40 تا 60 سانتی‏متری (کمتر از 2 دسی‌زیمنس بر متر) نسبت به سایر تیمارها داشت. با توجه به نتایج این تحقیق، به ‏نظر می‏رسد این‏گونه تلفیق آب شور و غیر شور، با هر نسبتی، کارایی بالایی در کاهش تاثیر تنش شوری بر گیاه و تعدیل املاح در نیمرخ خاک دارد.

Use of Combined Saline and Fresh Water for Cultivation of Sorghum and Sunflower in Sistan Region

In recent years, use of brakish water in agriculture, through either mixing fresh and saline water prior to irrigation or through an alternate use of saline and fresh water has become the focus of attention. The aim followed in this study was to investigate the effect of different levels of saline and nonsaline water and as well the way of their being mixed on the sunflower and sorghum crops and also on the control and  adjustment of salts within soil profile. To follow the aim, an experiment was performed within a randomized complete block design of six treatments and three replications for either of sorghum and sunflower crops (36 blocks in total) in the experiment al fields of Zabol University within 20122013. Treatments included control (100 % freshwater), treated with twothird salty, onehalf salty, onethird salty, 90% salty, and finally 100% salty water. The investigated cropping indices were comprised of dry weight of stem, leaf and aerial organs of the plant, plant height, and leaf area index. The results indicated that, for both crops, onethird salt treatment had the second most acceptable performance in terms of agronomy measures and also the abundance of salt in the soils profile, as after control. However the difference between onethird and both onehalf and twothird treatments for most attributes as for sunflower was not statistically (p≤0.05) significant. Also, for sorghum the average dry weight and leaf area index in onethird treatment was not significantly different from control. Moreover, onethird treatment for either plant has the second lowest EC in layers 020 and 2040 cm (about 2.5 dS/m) and 060 cm (less than 2 dS/m), after control. According to the results, it seems that the proposed method of salt and fresh water mixing  in any way, highly  decreases salt stress on plant, and  diminishes salt accumulation  in the soil profile.