ارزیابی سیستم‌های آبیاری دشت قزوین با تعیین راندمان های آبیاری کلاسیک و نئوکلاسیک

راندمان آبیاری یکی از ‏شاخص‏های مهم ارزیابی سیستم‏های آبیاری است. هدف این پژوهش ارزیابی سیستم‌های آبیاری سطحی و تحت فشار با روش نئوکلاسیک راندمان (راندمان خالص و راندمان موثر) و مقایسه نتایج به‌دست‌آمده با نتایج ارزیابی سیستم‏ها به روش کلاسیک است. بدین‌منظور، 2000 هکتار از اراضی تحت پوشش شبکة آبیاری قزوین، که انواع مختلفی از سیستم‏های آبیاری را شامل می‌شود، انتخاب شد. ارزیابی سیستم‏ها طی دو مرحله، اوایل و اواسط، از مرحله رشد در طول تابستان 1390ـ1391، انجام شد. نتایج نشان داد که راندمان کلاسیک آبیاری در روش سطحی در مراحل ابتدایی و اواسط رشد به‌ترتیب برابر با 5.9 و 27.8 درصد است. همچنین، در روش بارانی، پایین‌ترین مقادیر نتایج این ارزیابی به روش خطی مربوط بود ( 11.8 و 45.6 درصد به‌ترتیب در مراحل اولیه و اواسط رشد). بیشترین تفاوت مقادیر راندمان خالص و راندمان کلاسیک به سیستم آبیاری سطحی‌ـ جویچه‏ای مربوط بود (41.2 و 44.9 درصد به‌ترتیب در مراحل اولیه و اواسط رشد). در همه سیستم‏های آبیاریِ بررسی‌شده و در هر دو مرحله ارزیابی، مقادیر راندمان موثر نسبت به راندمان خالص کمتر بود و مقادیر این تفاوت در سیستم آبیاری سطحی‌ـ جویچه‏ای 37.1 و 22.2 درصد، به‌ترتیب در مراحل اولیه و اواسط رشد به‌دست آمد. نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش نشان داد راندمان موثر بیان بهتری در زمینه مناسب‌بودن مدیریت آبیاری در مقیاس مزرعه و نحوه انجام‌دادن آبیاری دارد؛ در‌حالی‌که راندمان خالص فقط مفهوم استفاده مجدد از تلفات مفید را در مقیاس مکانیِ بزرگ‌تر از مزرعه لحاظ می‏کند.

Evaluation of Qazvin Plain Irrigation Systems Through an Assessment of Classical vs Neoclassical Irrigation Efficiencies

One of the most important performance indicators in as evaluation of the irrigation systems is the efficiency. The objective followed in this study was to evaluate surface and sprinkler irrigation systems with the neoclassical concept of efficiency, net efficiency and effective efficiency, and to compare the results with those of evaluation through systems of classical approach. Two thousand ha of land under Qazvin irrigation network (equipped with various types of irrigation systems) were selected. Evaluation of the systems was performed in two stages, of initial and midcrop growth during the summer season of 2012. The results of the evaluation, using classical approach for furrow irrigation system were recorded as 5.9 and 27.8% for primary vs middle growth stages, respectively. The lowest efficiency for sprinkler systems was related to Linearmove system (11.8 and 45.6 % within the primary vs middle growth stages, respectively). The most conspicuous difference between neoclassical vs net efficiency was related to furrow irrigation system (41.2 and 44.9 % for primary vs middle growth stages, respectively). The values of effective efficiency were less than those of net efficiency, for all the irrigation systems and for both stages of the evaluation. The differences for furrow irrigation system were obtained as 22.2 and 37.1% within the primary vs middle growth stages, respectively. The results obtained finally indicated the concept that the effective efficiency presents a suitable expression regarding irrigation management and method at a farms, scale whereas net efficiency considers the concept of the reuse of waste water on spatial scales, larger than the field size.