تاثیر خشک شدن زاینده رود بر تغییرات تراز آب زیر زمینی دشت نجف آباد در دو دهه اخیر

بررسی تغییرات منابع آب زیرزمینی دشت نجف‌آباد، به‌ویژه بعد از خشک‌شدن رودخانة زاینده‌رود، در برنامه‌ریزی منابع آب اهمیت بالایی دارد. در این مطالعه روند تراز آب زیرزمینی سی و سه چاه پیزومتری در مقیاس ماهیانه در منطقة دشت نجف‌آباد در دورة آماری 1374 تا 1391 با آزمون ناپارامتری من‌ـ کندال بررسی شد. برای هر سری زمانی، شیب خط روند با روش تخمینگر سن محاسبه شد. همگنی روند تغییرات تراز آب زیرزمینی با روش وان بل و هوقس آزمایش شد. نتایج نشان داد در همة ایستگاه‌ها، به جز ایستگاه‌هایی که در محدودة شبکه‏های آبیاری و زهکشی قرار ندارند، تراز آب زیرزمینی دارای روند منفی معنادار است. در بیش از 52 درصد ایستگاه‌ها روند منفی (1/0p ) معنادار بود. بررسی شیب خط روند نشان داد به طور متوسط تراز آب زیرزمینی دشت نجف‌آباد حدود 32 سانتی‌متر در سال افت دارد. بیشترین افت تراز آب زیرزمینی متعلق به ایستگاه کهریز سنگ جدید بود که شیب منفی 92/5 متر را در سال داشت. نتایج آزمون همگنی نشان داد روند تراز آب زیرزمینی در ماه‏های مختلف همگن ولی در ایستگاه‌های مختلف غیر همگن است. نقشه‏های روند نشان می‏دهد بیشترین تغییرات تراز آب زیرزمینی در محدودة شبکه‏های آبیاری و زهکشی رخ داده است؛ به طوری که طبق نقشه‌های تراز در برخی ایستگاه‏های واقع در شبکه‏های آبیاری و زهکشی در این دورة هفده‌ساله افت تراز آب زیرزمینی بین 50 تا 100 متر است. برای انجام‌دادن آزمون پتیت سری‏های آماری، که مقدار آمارة z آن‏ها در سطح 1 درصد معنادار بود، انتخاب شد. نتایج آزمون پتیت نشان داد بیشترین تغییر در تراز آب زیرزمینی بین سال‏های 1378 تا 1381 رخ داده است که در این سال‏ها رودخانة زاینده‌رود خشک شده بود و ایستگاه‏های واقع در شبکه‏های آبیاری و زهکشی بیشترین پرش را در این سال‏ها داشتند. همچنین نمودار آزمون پتیت نشان می‏دهد در برخی چاه‏های واقع در این منطقه افتی برابر 50 تا 100 متر در این سال‏ها رخ داده است که فاجعه‌ای در این منطقه به شمار می‌رود.