تشکیل و تکامل خاک‌های واقع بر سطوح مختلف ژئومورفیک در منطقه زحمتکشان کرمان

برای افزایش بهره‌وری از خاک، آگاهی از ویژگی‌های مختلف آن ضروری می‌باشد. هدف این مطالعه بررسی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، کانی‌شناسی رس و میکرومورفولوژی خاک‌های منطقه زحمتکشان استان کرمان و نیز نحوه تشکیل و تکامل خاک‌ها در ارتباط با سطوح مختلف ژئومورفیک در منطقه بوده است. تعداد هفت خاکرخ شاهد از میان 16 خاکرخ حفر شده بر روی سطوح مختلف ژئومورفیک شامل (دشت سر  سنگی (1خاکرخ)، مخروط افکنه (3خاکرخ)، پلایا (2خاکرخ) و دشت دامنه‌ای (1خاکرخ)) انتخاب، نمونه برداری و تشریح شدند.  تعداد 37 نمونه‌ خاک تحت آنالیزهای آزمایشگاهی، کانی‌شناسی رس و میکرومورفولوژی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از واحد دشت سر سنگی و مخروط ‌افکنه به سمت پلایا، بافت خاک سنگین‌تر و میزان رس از 3درصد به 46 درصد و هدایت الکتریکی خاک از 0/9 دسی‌زیمنس بر متر به 333 دسی‌زیمنس بر متر افزایش یافته است. نتایج رده‌بندی خاک‌ها براساس سیستم رده‌بندی آمریکایی نشان‌دهنده دو رده اریدی‌سولز و انتی‌سولز و براساس سیستم طبقه‌بندی جهانی نشان دهنده پنج گروه مرجع جیپسی‌سولز، کمبی‌سولز، سولونچاکز، کلسی‌سولز و رگوسولز می‌باشد. نتایج کانی‌شناسی رس، حضور کانی‌های ایلیت، کلریت، اسمکتیت، کائولینیت و پالیگورسکیت را نشان می‌دهد. ایلیت و کلریت کانیهای غالب در سطوح ژئومورفیک بالادست و کانی اسمکتیت احتمالا به دلیل تغییر شکل پالیگورسکیت به اسمکتیت در اثر رطوبت بالا در سطح ژئومورفیک پلایا غالب میباشد. مطالعات میکرومورفولوژیکی نشان‌دهنده انواع عوارض خاکساخت  گچ و نمک شامل پوشش‌، پرشدگی‌، اشکال عدسی شکل و صفحات درهم تنیده  گچ و پوشش‌های نمک است. نتایج این مطالعه حاکی از تاثیر پستی و بلندی به عنوان مهمترین عامل در تشکیل و تکامل خاک‌های منطقه زحمتکشان می‌باشد.

genesis and evolution of soils along different geomorphic surfaces in zahmatkeshan area of kerman

considering the importance of soils related to feeding the growing population of the world, it is necessary to know as much properties of soils as possible. the main objective of this study was to know how the soils formed and evolved in the zahmatkeshan area of kerman province by examining the physical and chemical characteristics, clay mineralogy, and micromorphological properties of soils. seven representative pedons (out of 16 described profiles) on different geomorphic positions, including rock pediment (one pedon), alluvial fan (three pedons), piedmont plain (one pedon), and playa (two pedons), were selected. routine physicochemical analyses, clay mineralogy and micromorphology investigations performed on 37 soil samples. the results showed that soil salinity (0.9- 333 ds m-1) and clay percentage (3-46%) increased from rock pediment and alluvial fan toward the center of playa. soils of the area were classified as aridisols and entisols according to soil taxonomy and gypsisols, cambisols, solonchacks, calcisols, and regosols using wrb classification system.  smectite, illite, chlorite, palygorskite, and kaolinite clay minerals were investigated. illite and chlorite were dominant in upper geomorphic surfaces, but smectite was dominant in playa, probably due to the transformation of palygorskite to smectite induced by high humidity of this geomorphic position. micromorphological observations indicated the presence of gypsum and salt pedofeatures in the forms of coatings, infillings, lenticular crystals, interlocked plates of gypsum, and salt coatings. results of the study showed that relief was the most important factor affecting soil genesis and evolution in zahmatkeshan area.