اثر برخی عوامل کلات‌کننده بر گیاه‌پالایی باقلا (vicia faba)در یک خاک آلوده به کادمیوم

گیاه‌پالایی یک روش مهم در پالایش فلزات سنگین از خاک است، اما محدودیت اصلی آن، زیست‌فراهمی کم فلزات کم فلزات است. عامل‌های کلات‌کننده می‌توانند با آزادسازی فلزات سنگین از بخش جامد خاک، راندمان جذب این فلزات‌ توسط گیاهان را افزایش دهند. در این پژوهش، تاثیر کاربرد برخی عامل‌های کلات‌کننده بر گیاه‌پالایی باقلا (vicia faba)  دریک خاک آهکی آلوده با کادمیوم بررسی گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه رازی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کادمیوم در چهار سطح (0، 5، 10 و 15 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک با کادمیوم کلرید) و سه عامل کلات‌کننده اتیلن دی آمین تترا استیک اسید edta))، سیتریک اسید ca))  و اگزالیک اسید oa))، هر کدام در دو سطح (4 و 8 میلی‌مول بر کیلوگرم) بودند. نتایج نشان داد که بیش‌ترین کادمیوم ریشه و شاخساره (به ترتیب 39.90 و 27 میلی‌گرم بر کیلوگرم) در تیمار 15 میلی‌گرم بر کیلوگرم کادمیوم و 8 میلی‌مول بر کیلوگرم ca، oa و edta به‌‌دست آمد. بیش‌ترین مقادیر عامل انتقال (0.67) و عامل تجمع بیولوژیکی (5.65) در بالاترین سطح آلودگی کادمیوم و سطوح 8 میلی‌مول بر کیلوگرم عوامل کلات‌کننده حاصل شد. این موضوع بیانگر آن است که اولاً کادمیوم به‌طورعمده در ریشه تجمع یافته و کم‌تر به اندام هوایی منتقل شده است. هم‌چنین این مطالعه نشان‌دهنده پتانسیل گیاه باقلا در گیاه‌پالایی و جذب کادمیوم است. هم‌چنین، مقادیر عامل‌های مذکور با مصرف اسید سیتریک و اسید اگزالیک تفاوت چندانی با edta نداشت و بنابراین می‌توان به‌جای edta از این دو عامل کلات‌کننده طبیعی دوست‌دار محیط‌زیست استفاده کرد.

effect of some chelating agents on the phytoremediation of beans (vicia faba) in a cd-polluted soil

phytoremediation is an important method for refining heavy metals, but the main limitation is the low bioavailability of the metals. chelating agents, by releasing heavy metals from the soil solid phase, can increase their uptake by the plants. in this research, the effects of some chelating agents on the phytoremediation of vicia faba in a calcareous soil contaminated with cd were investigated. a factorial experiment was conducted based on a completely randomized design with three replications in the greenhouse of razi university. the factors included cd at four levels (0, 5, 10, and 15 mg kg-1 soil as cdcl2), and three chelating agents including ethylene di-amine tetra acetic acid (edta), citric acid (ca), and oxalic acid (oa), at two levels (4 and 8 mmol kg-1). the results showed that the highest cd concentration in the root and shoot (39.90 and 27 mg kg-1, respectively) was obtained at 15 mg kg-1 of cd and 8 mmol kg-1 of edta, ca, and oa. the highest values of transfer factor (0.67) and biological accumulation factor (5.65) were obtained at the highest level of cd pollution and 8 mmol kg-1 of chelating agents. this indicates that firstly, cadmium was mainly accumulated in the root and was less transferred to the shoot. secondly, it shows the potential of bean in phytoremediation and cd uptake. also, the amounts of the measured factors with citric and oxalic acid were not much different from edta, and therefore, these two environmentally friendly natural chelating agents could be used instead of edta.