اثر کم‌آبیاری بر محتوی نسبی آب، غلظت پرولین، محتوی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان، غلظت کلروفیل و عملکرد علوفه پنج گونه شبدر (trifolium spp)

‌به منظور مطالعه اثر کم‌آبیاری بر محتوی نسبی آب، غلظت پرولین، محتوی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان، غلظت کلروفیل و عملکرد علوفه 5 گونه شبدر آزمایشی مزرعه‌ای به شکل کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 99-1398 انجام شد. کم‌آبیاری در سه سطح (0 (عدم کم‌آبیاری) و کم‌آبیاری 20 و 40 درصد کمتر از نیاز آبیاری گیاه) به عنوان عامل اصلی و 5 گونه شبدر (trifolium resupinatum (شبدر ایرانی)، t. alexandrium (شبدر برسیم) ، t. lapaceaum ، t. echinatum و t. diffusum) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد با افزایش کم‌آبیاری تا سطح 40 درصد، غلظت پرولین به میزان 93 درصد و محتوی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز به ترتیب به میزان 12، 98 و 83 درصد افزایش یافت. اما محتوی نسبی آب، عملکرد علوفه تازه و علوفه خشک به ترتیب به میزان 22، 24 و 29 درصد کاهش پیدا کرد. بیشترین محتوی نسبی آب، غلظت کلروفیل a و b و محتوی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان بدون تفاوت معنی‌دار در دو رقم t. resupinatum و t. alexandrium مشاهده شد. بررسی اثر متقابل دو عامل (کم‌آبیاری × گونه) نشان داد که با افزایش کم‌آبیاری عملکرد علوفه تازه و خشک هر پنج گونه به طور معنی‌داری کاهش یافت. در هر سه سطح کم‌آبیاری بالاترین عملکرد علوفه تازه (20.39، 18.81 و13.94تن در هکتار) و خشک (4.59، 4.25 و 3.06 تن در هکتار) در گونه t. resupinatum به دست آمد به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که هر 5 گونه دارای پایداری لازم در شرایط تنش نیستند. بنابراین به‌کارگیری روش کم‌آبیاری در مورد گونه‌های موردمطالعه تنها در صورتی قابل توجیه خواهد بود که کاهش 20 و 40 درصدی در میزان آب مصرفی در مقایسه با کاهش عملکرد این محصول دارای مزیت بیشتری باشد.

effect of deficit irrigation on relative water content (rwc), proline concentration, antioxidant enzymes content, chlorophyll concentration and forage yield of five clover species

in order to study the effect of deficit irrigation on rwc, proline concentration, antioxidant enzymes content, chlorophyll concentration and forage yield of five clover species, a field experiment was conducted during the cropping season 2019-2020.  the experimental design was split plots arranged based on randomized complete blocks design (rcbd) with three replications. deficit irrigation  at three levels (0 (full irrigation), 20 and 40% less than the irrigation requirement) were considered as main plots and  five clover species (trifolium resupinatum ، t. alexandrium ، t. lapaceaum ، t. echinatum و t. diffusum) were allocated as sub plots.the results showed by increasing deficit irrigation up to 40%, proline concentration increased by 93% and the content of antioxidant enzymes catalase, peroxidase and superoxide dismutase increased by 12, 98 and 83% respectively. however, rwc, yield of fresh and dry fodder decreased by 22, 24 and 29% respectively. the highest rwc, chlorophyll concentration and content of antioxidant enzymes were observed without significant difference in t. resupinatum and t. alexandrium species. the interaction effect of two factors (deficit irrigation × species) showed by increasing deficit irrigation, fresh and dry forage yield of all five species decreased significantly. in all three levels of deficit irrigation, the highest yield of fresh (20.39, 18.81 and 13.94 t/h) and dry forage (4.59, 4.25 and 3.06 t/h) were obtained in t. resupinatum species. in general, the results showed that all 5 species do not have the required stability under stress conditions. therefore, deficit irrigation for the proposed species will be justified only if a 20 and 40 percent irrigation water reduction is more beneficial than the yield reduction.