استقرار و ارزیابی یک سامانه تصمیم ‌یار به منظور ارتقاء مدیریت آبیاری در مزارع پایلوت جنوب حوضه آبریز دریاچه ارومیه

امروزه، سامانه‌های پشتیبانی تصمیم (dss) به عنوان ابزاری ارزشمندی برای بهینه‌سازی برنامه آبیاری با استفاده از یکپارچه‌سازی منابع داده، مدل‌ها و الگوریتم‌های تصمیم‌گیری مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در پژوهش حاضر یک سامانه تصمیم‌یار آبیاری (idss) که به راحتی قابل سفارشی‌سازی و تطبیق با شرایط و انواع مختلف سامانه‌های آبیاری می‌باشد، در 8 مزرعه و باغ واقع در حوضه دریاچه ارومیه در طی سال زارعی 1400-1401 اجرا و مورد ارزیابی قرار گرفت. این سامانه نیاز آبیاری واقعی هر محصول را بر اساس نوع بافت خاک، مراحل مختلف رشد، شرایط اقلیمی، پیش بینی آب و هوا، شکل مزرعه یا باغ، وضعیت حقابه و نوع سامانه‌ی آبیاری موجود در مزرعه یا باغ برای تصمیم‌گیری در اختیار کشاورز قرار می‌دهد. نتایج بررسی دو بخش شاهد (آبیاری معمول کشاورز) و تیمار (برنامه‌ریزی آبیاری براساس idss) نشان داد که اعمال برنامه آبیاری ارائه شده توسط idss در بخش تیمار به‌طور میانگین باعث افزایش 87.3، 20.7 و 1.5 درصدی بهره‌وری آب به‌ترتیب در سامانه‌های آبیاری قطره‌ای، بارانی و کرتی شد. باتوجه به نتایج پژوهش حاضر، در صورت استفاده از سامانه idss برای مزارع و باغات تحت آبیاری سطحی جهت دستیابی به نتایج کارآمدتر، باید بهینه‌سازی سامانه آبیاری از قبیل بهینه‌سازی طول کرت‌های آبیاری مورد توجه قرار گیرد. همچنین نتایج نشان داد که ارائه برنامه بهینه و صحیح آبیاری که بتواند نیاز آبی گیاه را به‌موقع تامین کند یکی از ضروری‌ترین اقدامات در جهت افزایش بهره‌وری آب کشاورزی است که استفاده از سامانه‌های idss می‌تواند در این زمینه بسیار مفید و کارآمد باشد.

establishing and evaluating an irrigation decision support system in order to improve irrigation management in pilot farms south of urmia lake basin

over the years, decision support systems (dss) have emerged as valuable tools for optimizing irrigation scheduling by integrating various data sources, models, and decision-making algorithms. this research implemented and evaluated an irrigation decision support system (idss) that can be easily customized and adapted to different conditions and types of irrigation systems. the idss was tested in eight farms and gardens located in the urmia lake basin during 1400-1401. this system provides farmers with the actual irrigation requirements of each crop, based on factors such as soil type, growth stage, climatic conditions, weather forecasts, farm or garden shape, water right, and irrigation system type. with this information, farmers can make informed decisions about irrigation. the investigation of two control (irrigating by farmers) and treatment sections (irrigating based on idss) revealed that implementing the irrigation scheduling provided by the idss in the treatment section increased water productivity by 87.3%, 20.7%, and 1.5% in drip, sprinkler, and basin irrigation systems, respectively. results showed that using the idss system for fields and gardens under basin irrigation can lead to more efficient results, but optimizing the basin irrigation system, such as the length of the irrigation plots, should also be considered. additionally, the research showed that providing an optimal and accurate irrigation scheduling to meet the crops water requirement is necessary to increase agricultural water productivity that using idss can be helpful in this regard.