ارزیابی تابع تولید عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ در شرایط کم‌آبیاری و سطوح مختلف شوری

به‌منظور مدیریت مصرف آب‌های شور در اراضی تحت آبیاری و هم‌چنین مقابله با بحران کمیابی منابع آبی در مناطق خشک و نیمه‌خشک، دست یافتن به توابع تولید بهینه آب شوری عملکرد محصولات زراعی، راه حل منطقی به نظر می‌رسد. در همین راستا پژوهشی گلخانه‌ای با سه تیمار آبیاری 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی و چهار سطح شوری 0.7، 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان کاشمر به انجام رسید. هدف از انجام پژوهش تعیین بهترین تابع تولید آب شوری عملکرد گیاه گلرنگ بود. توابع تولید استفاده شده در این پژوهش خطی، درجه دوم، کاب داگلاس و متعالی بودند. جهت ارزیابی دقت و کارآمدی این توابع در پیش‌بینی عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ، از پارامترهای آماری میانگین مطلق خطا (mae)، ریشه میانگین مربعات خطای نرمال (nrmse)، ضریب تبیین (r2)، کارایی مدل‌سازی (ef) و شاخص توافق (d) استفاده گردید. هم‌چنین حد آستانۀ تحمل به شوری گیاه با استفاده از مدل خطی ماس هافمن تعیین گردید. نتایج نشان داد در بین توابع استفاده شده، تابع درجه دوم با کم‌ترین nrmse و بیش‌ترین r2 بهترین کارایی را در پیش‌بینی عملکرد دانه و اجزای آن در شرایط توام شوری و تنش خشکی داشت. مطابق با مدل خطی ماس هافمن، کاهش عملکرد نسبی دانه به میزان 10 درصد در شوری 3.75 دسی‌زیمنس بر متر و کاهش 25 و 50 درصدی عملکرد دانه به‌ترتیب در شوری 6.75 و 11.75 دسی‌زیمنس بر متر اتفاق افتاد. با توجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان تابع درجه دوم را به‌عنوان بهترین تابع تولید آب شوری عملکرد گلرنگ در شرایط کاشت گلدانی توصیه نمود. البته با توجه به وابستگی توابع تولید به نوع خاک، شرایط آب و هوایی و اقلیمی منطقه و روش‌های مدیریت آب در مزرعه، مطالعات جامع‌تری در خصوص معرفی بهترین تابع تولید آب شوری عملکرد گلرنگ در شرایط مزرعه احساس می‌گردد.

assessment of yield and yield components production function of safflower under deficit irrigation and different salinity levels

in order to manage application of saline water in irrigated lands and coping with crisis of water resources scarcity in arid and semi arid regions, it is logical to obtain the optimum yield salinity water production functions for crops. in this way, a greenhouse experiment with three irrigation treatments including 100, 75 and 50 percent of water requirement and four salinity levels of irrigation water including 0.7, 4, 8, and 12 ds m 1, as a factorial in the form of a completely randomized block design with three replications was conducted in kashmar region. the objective of this study was to determine the optimum yield water salinity production function of safflower. the crop production functions used in this study were linear, cobb douglas, quadratic and transcendental functions. for assessing the accuracy and efficiency of these functions in predicting yield and yield components of safflower, the statistics of mean absolute error, normal root mean square error, determination coefficient, efficiency function and agreement index were used. additionally, the plant salinity resistance threshold was determined by mass hoffman linear model. the results showed among the applied functions, the quadratic function the lowest nrmse and the highest r2, had the most efficiency in predicting yield and yield components of safflower in simultaneous salinity and drought stress conditions. according to mass hoffman linear model, grain yield relative reduction by 10 percent, in salinity of 3.75 ds m 1 and grain yield relative reduction by 25 and 50 percent were occurred in salinity of 6.75 and 11.75 ds m 1, respectively. according to the findings of this research it can be concluded that the quadratic equation is recommendable as the best yield water salinity production function of safflower in pot conditions. since, crop production functions are dependent to soil type, weather and climate conditions and water management in the field, more comprehensive studies should be done in the field conditions for determining the best yield water salinity production function of safflower.