بررسی سهم انواع لندفرم‌های ژئومورفولویک در تولید رسوب با استفاده از تکنیک منشایابی رسوب

مساله‌ی مهم و قابل‌توجه در پژوهشهای کاربردی برای مدیریت حوزههای آبخیز، آگاهی از چگونگی فرآیند تولید رسوب شبکه زهکشی است که بتواند به‌طور مشترک و یکپارچه، عملکرد دامنه‌ها و سیستم رودخانهای را در مقیاس مکانی و زمانی مشخص دربر گیرد. در مطالعات مربوط به فرسایش و رسوب، بررسی شکل و تحولات فرسایشی لندفرم‌های ژئومورفولوژی، محور مطالعات علوم زمین برای یک مدت طولانی بوده است. در دو دهه‌ی اخیر، تکنیک منشایابی رسوب به‌عنوان یک روش کلیدی تعیین منابع رسوب برای بررسی فرآیند فرسایش و رسوب حوزه‌های آبخیز می‌تواند به کار گرفته شود. هدف از این پژوهش بررسی سهم انواع لندفرم‌های ژئومورفولوژی در تولید رسوب با استفاده از تکنیک منشایابی رسوب در حوزه آبخیز چهل‌چای استان گلستان است. لذا با استفاده از شاخص توپوگرافی، 4 لندفرم شامل دامنههای محدب، مقعر، درههای باز و شیب بین دامنه‌های محدب و مقعر مشخص شد. نمونه‌برداری از منابع رسوب و رسوب معلق طی 8 رخداد سیلاب در بازه‌ی زمانی اسفند 1398 تا اردیبهشت 1399 صورت گرفت. با استفاده از دستگاه xrf غلظت 23 ردیاب ژئوشیمیایی اندازه‌گیری شد. پس از آزمونهای دامنه، کروسکال-والیس و تحلیل تشخیص، در نهایت ردیاب‌های ba، ni،pb، v، mgo، mno و cao بالاترین درصد توان تفکیکپذیری را داشتند. بر اساس نتیجه‌ی به‌دست‌آمده از اجرای مدل ترکیبی بیزین، دامنه‌های محدب 60.9 سهم تولیدی رسوب را به خود اختصاص داده است و در مرتبه‌ی دوم، سهم درههای کم‌عمق 28.5 درصد برآورد شده است. هم‌چنین با استفاده از مدل‌سازی رسوب مجازی، خطای میانگین در محدوده‌ی 0.6 و 8.4 درصد و خطای جزر میانگین مربعات در دامنه‌ی 1.7 و 23 برآورد شد.

investigating the contribution of geomorphic landforms in sediment yield by using sediment fingerprinting method

an important and significant issue in applied research for the management of watersheds is to know integrated drainage sediment yield process to recognize hill slopes and fluvial system. in erosion and sediment study, investigation of form and land form evolution was the earth science study core in the long time. so determination of landform contribution in sediment and erosion yield can utilize for erosion and sediment process in watershed. in recently two decades, sediment fingerprinting method was proven as a key method for contribution of sediment proportion. the purpose of this study was to determine the geomorphic landforms in sediment yield in chehel-chaye catchment in golestan province. by using topography position index, four landforms including concave and convex slope, narrow valleys and slope between concave and convex slope were recognized. in eight flood events suspended sediment sampling was done in march to april 2020. by using xrf instrument, 23 geochemical traces was analysis. after bracket, kruskal-wallis and discernment function analysis, ba، ni،pb، v، mgo، mno and cao had the most discernment percentage in all of tracers. based of bayesian mixing model, in first concave slopes 60/9 and in second 28/5 percentage of sediment yield. result of virtual sediment modeling show that root mean squared error are in 0.6 and 8/4 and mean absolute error 1/7 and 23 evaluated.