ارزیابی و مقایسه تطبیقی شبکه پایش کیفی رودخانه‌های ایران با کشورهای منتخب

ارزیابی شبکه پایش و تعیین معیارهای اصلی در ایستگاه‌ها، گامی موثر در بهبود کارآیی شبکه پایش و سنجش است. در پایش بلند‌مدت انجام ارزیابی، آسیب‏شناسی و بهینه‌سازی به صورت متوالی؛ منجر به مدیریت صحیح داده‏های خروجی، کارآمدی سیستم و سبب کاهش هزینه‌ها می‌شود. البته عوامل محدودکننده‌ای مانند: نیاز‌های رو به رشد، محدودیت منابع، تبعات توسعه ناپایدار و دخالت‌های گاه و بی گاه انسان در چرخه آب موجب بروز نگرانی در زمینه ﺗامین نیازهای آبی جامعه انسانی می‌شوند. در این مقاله، ارزیابی شبکه پایش کیفی رودخانه‌های کشور با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره و با انتخاب چهار معیار اصلی بررسی ‌شد. در معیار مدیریتی و فنی در ایستگاه‌های پایش آب، زیرمعیار کنترل و اطمینان از کیفیت داده‌ها، در معیار اجتماعی زیرمعیار پارامترهای کیفیت آب، در معیار اقتصادی زیرمعیار تشخیص آلودگی و در معیار محیط‌زیستی زیرمعیار بهینه‌سازی شبکه نظارت در زمان و مکان خاص بیشترین وزن را دارند. هم‌چنین مقایسه تطبیقی شبکه پایش ایران با شبکه پایش کشورهای منتخب نیز با استفاده از روش ضریب همبستگی اسپیرمن انجام شد. پایش بلند‌مدت به منظور انجام ارزیابی، آسیبشناسی و بهینه‌سازی به‌صورت متوالی منجر به مدیریت صحیح داده‏های خروجی، کارآمدی سیستم و سبب کاهش هزینه‌ها می‌شود. لزوم و اهمیت انجام برنامه‌های پایش کیفیت منابع آب را می‌توان مترادف با لزوم و ضرورت برخورداری منابع آب از کیفیت مشخص برای مصارف مختلف دانست. بدون انجام برنامه‌های پایش کیفی آب، اطلاع مستمر از کیفیت منابع آب و روند تغییرات آن‌ها، برنامه‌ریزی برای تخصیص منابع آب جهت مصارف گوناگون امکان‌پذیر نمی‌باشد. در این تحقیق، شبکه پایش ایران با شبکه پایش تایلند با ضریب 0.9 بیشترین مطابقت را دارد. با شبکه پایش امریکا، کانادا و ژاپن مطابقت نسبتا مطلوبی دارد و نهایتا کمترین میزان مطابقت با شبکه پایش آلمان بدست آمد.

comparative evaluation and comparison of quality monitoring network of iranʼs rivers with selected countries

evaluating the monitoring network and determining the main criteria in the stations is an effective step in improving the efficiency of the monitoring and measurement network. consecutive assessment, pathology and optimization in long-term monitoring; leads to proper management of output data, system efficiency and reduces costs. of course, limiting factors such as: growing needs, limited resources, the consequences of unsustainable development and occasional human interference in the water cycle, etc., cause concern in meeting the water needs of human society. in this study, the evaluation of the quality monitoring network of the country’s rivers was evaluated using a multi-criteria decision-making method and by selecting four main criteria. in management and technical criteria in water monitoring stations, data quality control and assurance sub-criteria, in social criteria sub-criteria of water quality parameters, in economic criteria sub-criteria of pollution detection and in environmental criteria sub-criteria of network optimization at a specific time and place have the most weight. also, a comparative comparison of iran’s monitoring network with the monitoring network of selected countries was performed using spearman correlation coefficient method. the iranian monitoring network is most consistent with the thai monitoring network with a coefficient of 0.9. one of the most important priorities of the us monitoring network is to optimize monitoring at specific times and places. japan’s monitoring network focuses more on regional monitoring than grade 1 rivers.