کاربرد اسید سالیسیلیک و زئولیت برای کاهش تنش قلیائیت در گیاه سیاهدانه (nigella sativa l.)

استفاده از مواد اصلاح‌کننده می‌تواند موجب کاهش اثرات تنش‌های محیطی در گیاهان ‌شود. هدف از این مطالعه بررسی اثر اسید سالیسیلیک و زئولیت در کاهش تنش قلیائیت درگیاه دارویی سیاهدانه nigella sativa l.)) بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1401 در گلخانه دانشگاه رازی، کرمانشاه انجام شد. تیمار‌های آزمایشی شامل قلیائیت (در سه سطح 0، 50 و 100 میلی مولار از نمک بی‌کربنات سدیم)، اسید سالیسیلیک (در سه سطح 0، 0.5 و 1 میلی مولار) و زئولیت (در سه سطح 0، 0.25 و 0.5 درصد وزنی) بودند. نتایج نشان داد، که اثرهای اسید سالیسیلیک و زئولیت بر بیشتر ویژگی‌های رشدی گیاه تحت تنش قلیائیت معنی‌دار بود (p ≤0.01). بیشترین مقدار پرولین (12.65 میکرومول بر ‌گرم) و قندهای محلول (0.2 میلی‌گرم بر گرم) در شرایط تنش شدید قلیائیت و بدون کاربرد اسید سالیسیلیک و زئولیت به­دست آمد. همچنین، بیشترین ارتفاع گیاه (24.6 سانتی‌متر)، طول ریشه (19.5 سانتی‌متر)، جرم خشک شاخساره (0.78 گرم) و سطح برگ (22.47 سانتی‌مترمربع) در شرایط بدون قلیائیت و کاربرد 1 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک و 0.5 درصد زئولیت به‌دست آمد. به­طورکلی، کاربرد اسید سالیسیلیک به عنوان یک هورمون گیاهی و زئولیت به عنوان یک ماده اصلاحی در خاک، یک راهکار مناسب و ارزان در راستای کاهش اثرات تنش قلیائیت در گیاه سیاهدانه است.

application of salicylic acid and zeolite for reducing alkalinity stress in black seed (nigella sativa l.)

the use of modifiers can reduce the effects of environmental stress in plants. the aim of this study was to investigate the effect of salicylic acid and zeolite in reducing alkalinity stress in black seed (nigella sativa l.). a factorial experiment was conducted based on a completely randomized design with three replications in 2022 in the greenhouse of razi university, kermanshah. the factors included alkalinity stress (at three levels of 0, 50 and 100 mm as nahco3), salicylic acid (at three levels of 0, 0.5 and 1 mm), and zeolite (at three levels of 0, 0.25 and 0.5 % by weight). the results showed that the effects of salicylic acid and zeolite on most of the plant growth characteristics under alkalinity stress were significant (p ≤ 0.01). the highest amount of proline (12.65 μmol/g) and soluble sugars (0.2 mg/g) were obtained under severe alkalinity stress without the use of salicylic acid and zeolite. also, the highest shoot height (24.6 cm), root length (19.5 cm), shoot dry mass (0.78 g) and leaf area (22.47 cm2) were obtained without alkalinity and with application of 1 mm salicylic acid and 0.5 % zeolite. in general, the use of salicylic acid, as a plant hormone, and zeolite, as a soil amendment, is a suitable and cheap strategy to reduce the effects of alkalinity stress in black seed.