بررسی تاثیر خاکستر بادی و مشتقات آن بر عملکرد دو رقم برنج (چمپا و عنبر بو) در خاک‌های آلوده به کادمیوم

کادمیوم یکی از فلزات سنگین است که نتایج تحقیقات اخیر حاکی از سمیت شدید بیولوژیکی، برگشت‌ناپذیری، انباشت و عدم تجزیه‌پذیری این عنصر در طبیعت می‌باشند که تجمع آن در خاک سبب کاهش حاصلخیزی خاک و عملکرد محصولات زراعی می‌شود. یکی از روش‌های بهبود حاصلخیزی خاک‌های آلوده، استفاده از مواد زائد و دورریختنی از جمله خاکستر بادی و مشتقات آن می باشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر تیمار مشتقات خاکستر بادی و ژنوتیپ بر عملکرد برنج در خاک آلوده‌شده با کادمیوم انجام پذیرفت که طی آزمایشی دوساله در سال‌های زراعی 1398 و 1399 به‌صورت کشت مزرعه ای و 1399 و 1400 به روش کشت گلدانی در اراضی شخصی واقع در شهرک خیبر از توابع شهرستان دزفول اجرا گردید. این تحقیق به روش اسپلیت پلات و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. عامل اصلی شامل تیمار خاکستر بادی و مشتقات آن در چهار سطح تیمار کنترل (خاک معمولی مزرعه آلوده به کادمیوم بدون خاکستر و مشتقات آن)، خاکستر بادی، تیمار ماده واسطه‌ای و زئولیت، و عامل فرعی ژنوتیپ در دو سطح شامل رقم چمپا و عنبربو بود. صفات مورد بررسی عملکرد دانه و وزن خشک بوته می باشد. مقایسه میانگین تیمارها به روش دانکن و در دو سطح احتمال 1 و 5 درصد انجام شد. طبق نتایج به دست آمده، تیمار خاکستر بادی و مشتقات آن، ژنوتیپ و اثر متقابل تیمار خاکستر بادی و مشتقات و تیمار ژنوتیپ همگی بر روی میزان عملکرد برنج تاثیر معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد در هر دو آزمایش مزرعه‌ای و گلدانی داشتند. به طوری که کمترین و بیشترین میزان محصول با مقدار 3065.42 و 3555.96 کیلوگرم در هکتار در آزمایش مزرعه‎ای و 3162.54 و 3668.1 کیلوگرم در هکتار در آزمایش گلدانی به ترتیب در تیمار شاهد و رقم عنبربو و تیمار خاکستر بادی و رقم چمپا به دست آمد. اختلاف به دست آمده از نظر آماری در سطح 5 درصد طبق آزمون دانکن معنی دار بود. به‌ طوری که با توجه به نتایج مقایسه میانگین بیشترین میزان عملکرد در هر دو آزمون مزرعه‌ای و گلدانی در تیمار مواد واسطه‌ای و رقم چمپا مشاهده شد.

effect of fly ash and its derivatives on yield of two rice cultivars (champa and anbarbo) in cadmium contaminated soils

cadmium is one of the heavy metals, which the results of recent research indicate the severe biological toxicity, irreversibility, accumulation and non degradability of this element in nature, and its accumulation in the soil causes a decrease in soil fertility and crop yields. one of the ways to improve the fertility of contaminated soils is the use of waste materials such as fly ash and its derivatives. the aim of this study was to investigate the effect of fly ash derivatives and genotype treatments on rice yield. the experiments of two cropping years 2019 2020 and 2020 2021 were performed in two forms of field and pot cultivation in private lands located in kheyber town of dezful city. this research was done by split plot method and in the form of randomized complete block design. the main factor included four amendments; soil with zero ash (as control), ash, intermediate material and zeolite. the sub factor included two cultivars; champa and anbarbo. the studied traits are grain yield and plant dry weight. comparison of treatment averages were done by duncan’s method and at two probability levels of 1% and 5%. according to the results, the effect of fly ash treatment and its derivatives on rice yield had a significant effect at 1% level. genotype also had a significant effect on rice yield at 1% level. also, the interaction effect of fly ash treatment and derivatives and genotype treatment had a significant effect on rice yield at 1% level. so that the lowest and the highest amount of yield with the amount of 3065.42 and 3555.96 kg/ha in the field experiment and 3162.54 and 3668.1 kg/ha in the pot experiment were corresponeded to the control treatment and anbarbo variety and fly ash champa treatments respectively. it was found that the treatment of fly ash and champa variety was statistically higher than the other treatments at 5% level according to duncan’s test. according to the comparison results, the highest yield in both field and pot tests was observed in intermediates treatment and champa variety.