مروری بر یک دهه تحقیقات انجام شده در گروه علوم خاک دانشگاه تهران در زمینه شیمی سیلیسیم در خاک و نقش آن در تغذیه گیاه

در کشاورزی امروزی، سیلیسیم به عنوان یک عنصر غذایی پرمصرف ضروری و ضد تنش برای تعدادی از گیاهان به خصوص گرامینه ها و c4 در نظر گرفته شده است و استدلالی بر شبه ضروری بودن آن در ارتباط با رشد، توسعه و تولیدمثل در آن ها وجود دارد. این پژوهش با هدف مرور یک دهه تحقیقات انجام شده در زمینه ی شیمی و تغذیه ی گیاهی عنصر سیلیسیم در خاک و گیاه در گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه تهران تهیه شده است و برآن است تا ضمن مرور مهمترین دستاوردهای این پژوهش ها در حوزه سیلیسیم کارایی ارقام ذرت، سویا، به تاثیر کاربرد سیلیسیم بر خصوصیات تغذیه ای، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاهان مختلف اعم از گندم و ذرت و سورگوم و ... در شرایط تنش و نیز تاثیر کاربرد سیلیسیم در غیر متحرک ساختن فلزات سنگین بپردازد. نتایج کلی این مطالعه نشان می دهد سیلیسیم هم به صورت کودهای شیمیایی سیلیسیمی و نیز باکتری های حل کننده سیلیسیم، موجب افزایش سیستم ریشه ای گیاهان، تنظیم بیوسنتز هورمون های گیاهی، تحریک تولید برخی آنزیم های آنتی اکسیدانت، افزایش مقاومت به تنش های شوری، خشکی و مقاومت به سمیت فلزات سنگین، افزایش رشد و عملکرد گیاه و افزایش قابلیت دسترسی گیاه به برخی عناصرغذایی نظیر فسفر و نیتروژن می گردد. در کنار این نتایج، فرکشن و جزء بندی سیلیسیم نیز در خاک های مختلف مورد تحقیق و تحلیل قرار گرفته است. به نظر می رسد با تمرکز بر تحقیقات این عنصر با محوریت خاک، گیاه و ریزوسفر می توان به کاربردی تر شدن نتایج آن در آینده کشاورزی کشور امیدوار بود.

a review of a decade research conducted in the department of soil science, university of tehran in the field of soil silicon chemistry and its role in plant nutrition

in modern agriculture, silicon (si) is considered as an essential and anti stress nutrient for a number of plants, especially grasses and c4. there are arguments confirming that it is a quasi essential element in relation to plants growth, development and reproduction. the present study aims to review a decade research in the field of chemistry and plant nutrition of the si in soil and plants in the department of soil science and engineering, university of tehran. the objectives of this article is to present the most important achievements of researches in the field of si efficiency of maize and soybean cultivars and to investigate the effect of si application on nutritional, physiological and morphological characteristics of different plants including wheat, corn, sorghum, etc. under stress conditions and also to assess the effect of si application on immobilization of heavy metals in the soil. general conclusions of this study show that si supplied by both chemical fertilizers and silicon soluble bacteria, increase plant growth and yield via increasing the root system of plants, regulating the biosynthesis of plant hormones, stimulating the production of some antioxidant enzymes, increasing resistance to salinity/ drought/heavy metal toxicity stresses and also increasing plant accessibility to some nutrients such as phosphorus and nitrogen. in addition to these results, the fraction of si in different soils have been studied and analyzed. it seems by focusing on researches done on this element in the soil, plant and rhizosphere, it can be hopefull that these results will be more practical in the future of the country’s agriculture.