بررسی تغییرات سلولی رسوب با استفاده از شاخص اتصال ساختاری حوضه (مطالعه موردی: حوزه آبخیز ابوالعباس خوزستان)

به‌طورکلی مدیریت جامع حوزه های آبخیز درگرو دستیابی به تعادل اکو هیدرولوژیکی آبخیزها و ارتقاء معیشت ذینفعان است. یکی از ارکان اصلی اقدامات آبخیزداری، مدیریت رسوب از طریق عملیات حفاظت خاک با بهره گیری از تکنیک های نوین نظیر اتصال رسوب است. اتصال رسوب اصطلاحی نوظهور در حوزه های آبخیز به شمار می رود که اغلب برای توصیف ارتباطات درونی بین رواناب و منابع رسوب در بخش های بالایی و خروجی آبخیز مربوطه استفاده می شود. هدف از این پژوهش پایش دقیق تغییرات مکانی رسوب، با استفاده از شاخص اتصال ساختاری و تحلیل جریان رسوب از بالادست تا خروجی در حوضه‌ها که در حوزه آبخیز ابوالعباس خوزستان در دوره زمانی 1399 1400 انجام گرفت. تحقیق حاضر بر پایه استفاده از  رویکرد پیشنهادی بورسلی و نیز استفاده از لایه وزنی عامل پوشش گیاهی استوار است. نتایج نشان داد شاخص بی‌بعد اتصال رسوب با دقت مکانی 30 متر، محدوده 7.9 – تا 3.4 برآورد و با میانگین 5.50 به دست آمد. دقت شاخص اتصال رسوب با ضریب تبیین 0.56 دقت خوبی در پایش پتانسیل حمل رسوب از بالادست تا خروجی حوضه دارد. با این وجود نتایج تحقیق نشان داد که روش نوین شاخص اتصال رسوب در مدل‌سازی جریان رسوب می تواند به‌صورت پیکسلی (سلولی) ابزار مناسبی برای تشخیص مناطق همگن از نظر توزیع اتصال رسوب و نیز اتخاذ تصمیمات و برنامه های مدیریتی فراهم آورد.

monitoring of sediment cell changes in rivers, using basin structural connectivity index (case study: abolabbas basin in khuzestan)

in general, comprehensive watershed management depends on achieving an eco hydrological balance of watersheds and improving the livelihood of stakeholders. one of the main principles of watershed management measures is sediment management through soil protection operations using new techniques such as the sediment connectivity index. sediment connectivity is an emerging term in watersheds that are often used to describe the internal relationships between runoff and sediment sources in the upper parts to the outlet of the relevant watershed. the purpose of this study was to monitor the spatial changes of sediment accurately, using structural sediment connectivity index and analysis of sediment flow from upstream to the outlet in the basins, which was carried out in abolabbas watershed of khuzestan during the summer period of years 2020 2021. the present study is based on the use of borsley’s proposed approach and cover land weighted layer. the results showed that the dimensionless index of sediment connection was estimated with a spatial accuracy of 30 m, ranging from 7.9 to 3.4 and obtained with an average of 5.50. the accuracy of the sediment connection index with determination coefficient of 0.56 has a good accuracy in monitoring the sediment transport potential from the upstream to the basin outlet. however, the results showed that the new method of sediment connectivity index in modeling sediment flow could be a pixel (cellular) tool to identify homogeneous areas in terms of distribution of sediment connection and make management decisions and programs.