ارائه چارچوب مفهومی و تحلیلی راهبردهای مدیریت آب کشاورزی با استفاده از رویکرد تلفیقی برنامه‌ریزی راهبردی و مدل‌های تصمیم‌ گیری چند معیاره

مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی در سامانه‌های منابع آب به ‌منظور رسیدن به توسعه پایدار با در نظر گرفتن مولفه‌های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، منابع و مصارف محقق خواهد شد. بر این اساس در مطالعه حاضر یک چارچوب مفهومی در قالب برنامه‌ریزی راهبردی در تلفیق با مدل‌های تصمیم‌ گیری چند معیاره برای توسعه راهبردهای پایدار مدیریت آب کشاورزی پیشنهاد شد. برنامه اقدامات پیشنهادی بر اساس سیاست‌های اجرایی مدیریت عرضه و تقاضای آب در جهت افزایش بهره‌وری آب شامل توسعه و بهسازی ساختار سامانه منابع آب شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود، بهبود مدیریت بهره‌برداری و نگهداری از سامانه منابع آب شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود، مدیریت زیست ‌محیطی و استحصال از منابع آب داخلی سامانه منابع آب مورد مطالعه بیان گردید که این برنامه اقدامات به ‌صورت مکانی در قالب نقشه‌های پهنه‌بندی شده در سطح نواحی عمرانی شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود ارائه شد. سپس، به ‌منظور اولویت ‌بندی برنامه اقدامات در نواحی عمرانی شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود شامل ناحیه عمرانی مرکزی، ناحیه عمرانی شرق و ناحیه عمرانی فومنات به‌ عنوان گزینه‌های تصمیم‌ گیری از مدل تصمیم ‌گیری چند معیاره فازی استفاده شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد کل حجم آب مصرفی سالانه اراضی آبی در شرایط نرمال در حدود 1/8 میلیارد مترمکعب برآورد شده است که از این میزان در حدود 1707 میلیون مترمکعب (%95)‌ از منابع آب سطحی و 90 میلیون مترمکعب (%5)‌ از منابع آب زیرزمینی است. نتایج مدل نشان داد که ناحیه عمرانی فومنات با شاخص معادل 0/151 به‌ عنوان اولویت اول ازنظر اجرای برنامه اقدامات مکانی انتخاب‌ شد. بر اساس نتایج تحلیل مدل، در پنج سناریوی وزن ‌دهی از کل هفت سناریوی موجود، ناحیه عمرانی فومنات در رتبه اول ازنظر اجرای برنامه اقدامات مدیریت عرضه و تقاضا قرار گرفت. بنابراین می‌توان عنوان کرد با توجه به اینکه یکی از اصول اولیه مدیریت، اطلاع از اولویت‌های مدیریتی است، این الگو و نتایج حاصل از آن می‌تواند راهکار مناسبی جهت اعمال مدیریت پایدار منابع و مصارف آب در سامانه‌های منابع آب بزرگ‌ مقیاس باشد.

Conceptual and Analytical Framework of Agricultural Water Management Strategies using an Integrated Approach of Strategic Planning and Multi - Criteria Decision - Making Model

Sustainable water resources management in order to achieve sustainable development will be realized considering social, economic, environmental, water resource, and consumption components. Accordingly, in the present study, a new conceptual framework in the form of fuzzy strategic planning in combination with multicriteria spatial decisionmaking models was proposed for the development of sustainable agricultural water management strategies. Proposed action plans based on executive policies of water supply and demand management to increase water productivity, including the development and rehabilitation of the physical structure of water resources system of Sefidrood irrigation network, improvement of operation management and maintenance of water resources system of Sefidrood irrigation network, wastewater management and water withdrawal from the internal water resources of Sefidrood system. Also, the action plans were presented spatially in the form of zoning maps at the level of irrigation zones of the Sefidrood irrigation network. Then, in order to prioritize the action plan in the irrigation zones of the Sefidrood irrigation network fuzzy multicriteria decision model was used. The results of the model showed that the Fumanat irrigation zone with an index value of 0.151 was selected as the first priority in terms of spatial action plans. The results of sensitivity analysis showed that in five scenarios out of seven available scenarios, the Fumanat irrigation zone was ranked first in terms of implementation of supply and demand management action plan. Therefore, it can be said that considering that one of the basic principles of management is the knowledge of management priorities, this model and the results can be a good solution for the implementation of sustainable management of water resources and consumption in largescale water resources systems.