اثربخشی راهکارهای تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی برای کنترل فرونشست (مطالعه موردی: محدوده مطالعاتی ورامین)

هدف اصلی این پژوهش، تدوین یک مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره مبتنی بر ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان[1] محدوده مطالعاتی دشت ورامین با رویکرد کنترل فرونشست آبخوان است. یکی از ابزارهای مهم جهت تدوین مدل تصمیم‌گیری برای کنترل فرونشست زمین استفاده از مدل‌های عددی و ارزیابی سناریوهای مختلف در این مدل‌ها می باشد. با توجه به ارتباط و حساسیت میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی با میزان فرونشست، استفاده از مدل modflow جهت شبیه‌سازی کمّی آبخوان و سپس استفاده از بسته نرم‌افزاری sub به‌منظور شبیه‌سازی میزان نشست زمین می‌تواند این ارتباط را به خوبی مشخص کند. تحلیل و شبیه‌سازی مدل کمّی و فرونشست، نشان داد که وضعیت آبخوان بحرانی بوده و میزان افت آبخوان در یک دوره 5 ساله، بیش از 6 متر بوده و متعاقب آن نشست زمین نیز در بخش‌های مرکزی آبخوان به 37 سانتی‌متر خواهد رسید. بر این اساس با در نظر گرفتن 8 راهکار علاج‌بخشی که تلفیقی از کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی و تغذیه مصنوعی آبخوان است، مطالعه اثربخشی این راهکارها انجام گرفت. بررسی نتایج وزن‌دهی معیارهای این پژوهش نشان داد که معیار زیست‌محیطی که مربوط به شاخص تعدیل نشست زمین است، دارای بیش‌ترین وزن و مقدار 0.27 است و مهم‌ترین معیار در تصمیم‌گیری معرفی گردید. پس از ارزیابی نتایج و اولویت‌های راهکارها با روش copras مشخص گردید که راهکار a8 به‌عنوان اولویت اول علاج‌بخشی آبخوان معرفی می‌شود. همچنین نتایج نشان داد که با اعمال این راهکار میزان نشست زمین کاسته و حداکثر میزان نشست 23.5 سانتی‌متر در بخش مرکزی آبخوان خواهد بود. در نهایت وضعیت کمّی آبخوان نیز با اعمال این راهکار نسبت به دوره پیش‌بینی (2024) نیز 76 درصد بهبود نشان داد.

Effectiveness of Groundwater Resources Balancing Strategies for Landslide Control (Case Study: Varamin Study Area)

The main purpose of this study is to develop a multicriteria decision model based on stakeholders in the study area of ​​Varamin plain with the approach of aquifer subsidence control. One of the important tools for developing a decision model for land subsidence control is to use numerical models and evaluate different scenarios in these models. Due to the relationship and sensitivity of groundwater abstraction with subsidence, use of MODFLOW model to quantitatively simulate the aquifer and then use of SUB software package to simulate the amount of subsidence can determine this relationship well. Quantitative analysis and simulation of the subsidence model showed that the condition of the aquifer is critical and the rate of aquifer drop in a period of 5 years is more than 6 meters and subsequently the subsidence in the central parts of the aquifer will reach 37 cm. Accordingly, the effectiveness of these strategies was studied by considering 8 scenario strategies that are a combination of reducing the withdrawal of groundwater resources and artificial feeding of the aquifer. The results of weighting the criteria showed that the environmental criterion, which is related to the land subsidence adjustment index, has the highest weight with value of 0.27 and was introduced as the most important criterion in decision making. After evaluating the results and priorities of the solutions by COPRAS method, it was found that the A8 scenario is introduced as the first priority of aquifer treatment. The results also showed that by applying this scenario, the amount of subsidence will be reduced and the maximum amount of subsidence will be 23.5 cm in the central part of the aquifer. Finally, the quantitative status of the aquifer also improved by 76% compared to the forecast period (2024).