غربالگری ارقام برنج بر اساس توانایی جذب روی در اراضی شالیزاری

برای مقابله با اثرات منفی گسترده کمبود روی بر عملکرد برنج و تندرستی بخش عمده مردمی که برای تغذیه به این محصول وابسته می‌باشند، یافتن ارقام مقاوم به کمبود روی بسیار ضروری و موثر خواهد بود. بدین منظور آزمایش مزرعه‌ای طی سال‌های زراعی 1396 و 1397 در مزرعه‌ای واقع در روستای پس‌ویشه شهرستان رشت استان گیلان به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل کودپاشی پایه (کاربرد خاکی) کود سولفات روی به عنوان کرت اصلی در دو سطح (0 و 20 کیلوگرم در هکتار سولفات روی) و رقم به عنوان کرت فرعی در 27 سطح (شامل ارقام محلی و اصلاح شده و لاین‌های امید بخش) بودند. نتایج نشان داد که افزودن روی  به خاک بر بسیاری از صفات اندازه گیری شده و اثر متقابل رقم × میزان روی موجود در خاک نیز برای همه صفات به استثنای طول و عرض برگ پرچم معنی‌دار بود. پایین‌ترین و بالاترین مقدار جذب روی در اندام‌های گیاهی در تیمار عدم کاربرد سولفات‌ روی به ترتیب به لاین ri184302 (هاشمی × صالح) و رقم کادوس تعلق داشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که پایین ترین و بالاترین جذب روی در اندام های گیاهی در تیمار کاربرد سولفات‌ روی به ترتیب به دو لاین ri184322 (محمدی × صالح) و ri184311 (آبجی‌بوجی × صالح) تعلق داشته و سه رقم یا لاینی که به ترتیب بالاترین جذب روی در اندام‌های گیاهی را در تیمار کاربرد 20 کیلوگرم در هکتار سولفات روی به خود اختصاص داده اند عبارتند از لاین‌های ri184322(محمدی × صالح) و ri1843022 (هاشمی × صالح) و رقم اهلمی‌طارم بودند. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون مکانی (gge biplot) نشان داد که در هر دو سطح روی (عدم مصرف و کاربرد 20 کیلوگرم در هکتار سولفات روی ) ارقام گوهر، کادوس و خزر از نظر میزان جذب روی رتبه‌‌های 1 تا 3 را کسب نمودند. ارقام صالح، دیلمانی، گیلانه و لاین ri184301 (هاشمی × صالح) نیز در هر دو سطح روی از رتبه‌های بالا برخوردار بودند. بنابراین برای آزمایش‌های آینده می‌توان از این ارقام به‌عنوان ارقام یا لاین‌های مناسب برای رشد در شرایط کمبود روی بهره جست.

Screening Rice Varities for Higher Zn Efficiency in Paddy Field

To counteract the widespread negative effects of zinc deficiency on rice yield and the health of the majority of people who depend on this crop for nutrition, it will be necessary and effective to find cultivars resistant to zinc deficiency. For this purpose, field experiments during the crop years of 1396 and 1397 in farm located in the village of Pasvisheh, Rasht city, Gilan province,  A two factors split plot experiment was conducted in a completely randomized design with three replications. Experimental factors include soil application of zinc sulfate fertilizer as the main plot in two levels (0 and 20 kg  ha1 zinc sulfate) and cultivar as a subplot in 27 levels (including local and improved cultivars and promising lines). The results showed that the Zn application  and its interaction with  cultivar waere significant for all measured  traits except the length and width of the flag leaf. The lowest and highest values ​​of zinc uptake in plant organs in the treatment of nonapplication of zinc sulfate belonged to line RI184302 (Hashemi × Saleh) and Kadous cultivar, respectively. Comparison of the mean of treatments showed that the lowest and highest zinc uptake in plant organs in the treatment of zinc sulfate application belonged to two lines RI184322 (Mohammadi × Saleh) and RI184311 (Abji Boji × Saleh), respectively and three cultivars or lines that have the highest zinc uptake in plant organs in the application of 20 kg / ha of zinc sulfate are RI184322 (Mohammadi × Saleh) and RI1843022 (Hashemi × Saleh) and AhlemiTarom cultivar, respectively. The results of the GGbiPlot analysis  showed that in both levels of zinc (control and application of 20 kg per hectare of zinc sulfate) Gohar, Kadous and Caspian cultivars have been ranked 1 to 3 in terms of Zn efficiency. Saleh, Dilmani, Gilaneh and RI184301 (Hashemi × Saleh) cultivars were also ranked as high Zn efficient cultivars and line in both levels. Therefore, for future research works, these cultivars are suitable for cultivattion on Zn deficiency paddy soils or selection of  higher Zn uptake cultivar(s) for rice grain quality purpose.