تغییرات مکانی مقاومت‌ فروروی و برشی خاک و اثر نوع کاربری و واحد فیزیوگرافی بر آن‌ها

بررسی تغییرپذیری مکانی مقاومت های فروروی و برشی از اهمیت ویژه ای برای مدیریت و بهبود باروری خاک های کشاورزی در راستای تولید پایدار برخوردار است. این پژوهش با اهداف ‌بررسی تاثیر نوع کاربری اراضی و واحدهای فیزیوگرافی بر مقاومت فروروی وبرشی خاک و تغییرپذیری مکانی این ویژگی ها در خاک های دشت لپویی استان فارس انجام شد. اندازه گیری مقاومت فروروی و برشی با دستگاه های نفوذسنج دستی و برش پره ای در 130 نقطه مشاهداتی از لایه سطحی (0 تا 30 سانتی متری) خاک در سه واحد فیزیوگرافی (تپه، دشت دامنه ای و دشت) و دو کاربری اراضی (کشت آبی و مرتع) موجود در منطقه انجام شد. برای بررسی تغییرپذیری ویژگی های مورد مطالعه از سه تخمینگر کوکریجینگ، کریجینگ معمولی و وزن دهی معکوس فاصله استفاده شد. مشتقات اولیه و ثانویه مدل رقومی ارتفاع نیز به عنوان متغیرهای کمکی برای پیش بینی متغیر اصلی به و سیله تخمینگر کوکریجینگ استفاده شدند. نتایج همبستگی خطی رابطه معکوسی بین مقاومت برشی با مقاومت فروروی و پارامترهای مربوط به ارتفاع نشان داد. به نحوی که رابطه معکوس و معنی داری بین مقاومت برشی و مقاومت فروروی در واحدهای فیزیوگرافی دشت دامنه‌ای، دشت رسوبی و تپه مشاهده شد. رابطه مذکور بین دو ویژگی در کاربری زراعت آبی و مرتع نیز مشاهده شد. روش کوکریجینگ برای براورد مقاومت برشی و فروروی بر اساس آماره ضریب تبیین (r2) با مقادیر 0.55 و 0.38 عملکرد مناسب‌تری داشت. به‌طورکلی روش‌های زمین‌آماری از دقت متوسطی در پیش بینی مقاومت فروروی وبرشی خاک برخوردار بودند. بنابراین پیشنهاد می شود در مطالعات آتی به بررسی عملکرد سایر رویکردهای مدل‌سازی خطی و غیرخطی (توابع انتقالی) برای پیش بینی این دو ویژگی خاک پرداخته شود.

Spatial Variations of Soil Penetration Resistance and Shear Strength and the Effect of Land Use Type and Physiographic Unit on These Characteristics

Investigating spatial variability of penetration and shear strength properties is of particular importance for the management and improvement of agricultural soil fertility for sustainable production. The aim of this research was to investigate the effect of land use type and physiographic units on soil penetration and shear strength, and their spatial variability in Lapoui plain. The soil penetration and shear strength were measured using cone index penetrations and cutting blade at 130 observation points with three replication at the top layer (030 cm) in three physiographic units and two land uses in the area. The primary and secondary derivatives of the digital elevation model were also used as covariates. To evaluate the spatial variability of the proposed variables, three covariates including, cokriging, ordinary kriging, and inverse distance weighting were used. The results of linear correlation showed an inverse relationship between shear strength and penetration resistance and DEM covariates. As a significant inverse relationshipwas observed between shear strength and penetration resistancein the physiographic units of piedmont plain, alluvial plain and hill. The same inverse and significant relationship was also found between the two characteristics in the irrigated and rainfed land use. The cokriging method for shear and penetration strength based on the coefficient of determination (R2), with values of 0.55 and 0.38, indicated a good performance. Generally, geostatistical methods showed a moderate to poor accuracy in predicting penetration and shear strength. Further work is suggested to investigate the performance of other linear and nonlinear modeling approaches (pedotransfer functions, PTFs) in prediction of the abovementioned soil parameters.